Vandaag kondigde de Europese Unie een economisch stimuleringsplan ter grootte van 200 miljard euro aan. Middels belastingverlagingen en verhoging van de overheidsbestedingen tracht men de recessie te bestrijden.
Eerder deze week stelde de centrale bank van de VS met een nieuwe noodmaatregel 800 miljard dollar beschikbaar om de economie een impuls te geven. Met een noodfonds wil men bedrijven actief in hypotheken, studentenleningen, autoleningen en creditcardschulden te hulp schieten. De markt voor consumentenkrediet zit sinds oktober muurvast. De Chinese overheid dacht echter baas boven baas te zijn en kondigde een pakket van maatregelen ter grootte van zo’n 1000 miljard dollar aan. Want ook de Chinese economie vertraagt en behoeft een helpende hand. Zo lijken de autoriteiten elkaar voortdurend met de omvang van noodmaatregelen te willen overtreffen. De vraag is echter of al dit financiële spierballengedrag de recessie echt van zijn diepte kan ontdoen.
Zo is de balans van de Federal Reserve – de Amerikaanse centrale bank – in een paar maanden tijd volledig van aanzien veranderd. Zou de centrale bank een gewone commerciële bank zijn dan zou de aandelenkoers spectaculair gekelderd zijn en stond men reeds onder curatele van de overheid. Zo bedraagt het eigen vermogen van de Fed momenteel minder dan 2 %. De Fed heeft inmiddels zoveel leningen uitstaan aan banken, effectenhuizen, verzekeringsmaatschappijen, geldmarktfondsen en buitenlandse overheden dat de balans veel weg heeft van een agressief hedge fund. Er staat niet minder dan 53 keer het eigen vermogen uit aan leningen!
Natuurlijk heeft de Fed een andere rol dan gewone banken, maar deze drastische metamorfose baart velen wel degelijk zorgen. De Fed heeft zijn tentakels veel verder uitgestrekt dan ooit tevoren in zijn geschiedenis. Natuurlijk, niets doen in deze ingrijpende crisis was nooit een optie, maar men lijkt in al zijn ijver wellicht wat te veel naar de andere kant door te schieten. Zo deed de Fed twee belangrijke centrale bankprincipes ernstig geweld aan: leen nooit aan insolvabele bedrijven en verstrek uitsluitend krediet op basis van goudgerand onderpand. De Fed heeft in zeer korte tijd zijn balans verdubbeld in omvang.
En bovenstaande geldt voor de meeste centrale banken en overheden. Zo heeft men wereldwijd ondertussen zo’n 500 miljard dollar aan assets van banken genationaliseerd. Dat is maar liefst een kwart van de totale omvang van het wereldwijde bankwezen! Overal wordt nadrukkelijk verklaard dat zodra de markten weer aantrekken en de crisis is overgewaaid deze assets weer zullen worden verkocht aan beleggers of andere marktpartijen. Maar heeft men er wellicht bij stilgestaan hoe dat dient te gebeuren? 500 miljard dollar weer naar de markt brengen. Kunnen de markten dergelijke bedragen wel absorberen?
Feit is dat de financiële wereld als gevolg van de kredietcrisis verzeild is geraakt in een proces van grootschalige schuldsanering. Deleveraging op zijn engels. Maar eigenlijk valt dat allemaal wel mee. Want waar banken en bedrijven deleveragen zijn de overheden op grote schaal aan het leveragen.
De schuld verdwijnt niet maar is zich op onnavolgbare wijze aan het verplaatsen. Centrale banken gelden als lenders of the last resort. Maar wat als deze lenders of the last resort zelf geen krediet meer kunnen krijgen.
Er is momenteel een enorme haussemarkt gaande in staatsobligaties want blijkbaar willen beleggers wereldwijd de overheidsescapades nog steeds financieren. Maar hoe lang nog? En wat dan? Met overheidsingrijpen is niets mis, maar in zijn angst voor de gevolgen van een wereldwijde recessie lijkt men nu enigszins te overdrijven. Recessies horen nu eenmaal bij het kapitalistische systeem en zijn zelfs van tijd tot tijd noodzakelijk. Te veel overheidsinterventie houdt de patiënt langer ziek dan noodzakelijk.
Jan-willem Nijkamp
Jan-willem Nijkamp is Senior Vermogensbeheerder bij de onafhankelijke vermogensbeheerder Inmaxxa (www.inmaxxa.nl). Hij begeleidt vermogende particulieren en instituten.
Start met Automatisch Beleggen
