Heeft Trichet ook vliegbrevet?

Japan heeft jarenlang geld uit de lucht laten vallen. Helikopter-Ben nu ook. Is Trichet van de Europese Centrale Bank (ECB) de volgende?

De Amerikaanse Centrale Bank heeft woensdag de markt verrast met zijn agressieve plannen om in te grijpen in de obligatiemarkten. Het Amerikaanse stelsel van centrale banken (de Fed) gaat in het komende halfjaar voor maximaal $300 miljard dollar staatsobligaties opkopen. Daarmee komt er meer geld beschikbaar in de Amerikaanse economie. De monetaire autoriteit hoopt dat leningen hierdoor goedkoper worden, zodat de economie sneller uit het dal kan klimmen.

De Fed volgt daarmee het beleid van de centrale banken als die van Zimbabwe en Japan. De Bank of Japan heeft zichzelf sinds 2001 al overgegeven aan deze “kwantitatieve verruiming” omdat het rentewapen uitgeput is geraakt. Ook de Engelse centrale bank (Bank of England) doet sinds vorige week mee.

De vraag is nu of Jean-Claude Trichet van de ECB ook een vliegbrevet heeft. Tot nu toe bestaat vooral aan de kant van Duitsland grote weerstand tegen dit beleid vanwege historische redenen.

Een argument voor de vergroting van de geldhoeveelheid is dat de ECB zijn bereidheid tot medewerking wil laten zien. Zo kan het aan de kapitaalmarkten getoond worden dat men een gezamenlijke aanpak beoogd. Een ander argument is die van de wisselkoersen. Protectionisme en het goedkoper maken van de eigen valuta komt in het huidige economische klimaat steeds dichterbij. De dollar is na de bekendmaking omlaag gedoken en staat nu ten opzichte van de euro op het laagste punt sinds begin januari. Landen als Duitsland en Japan zijn sterk exportgericht. Een dure euro kan dus hun concurrentiepositie verzwakken.

De historie en het beleid van de ECB is er sterk op gericht om de inflatie te beteugelen. Er geldt immers een inflatiedoelstelling van rond de 2%. De angst van een oplopende inflatie maakt de ECB huiverig om grote hoeveelheden geld te pompen. De centrale bank kan ook besluiten om af te wachten en te kijken hoe het Amerikaanse beleid uitpakt. Mocht de gekozen richting van de Verenigde Staten de juiste zijn, dan kan Europa daarvan profiteren. Dat wachtgeld heeft de ECB omdat de korte rente op 1,5% staat.

Per saldo zal de druk op de ECB toenemen. De invoering van monetaire verruiming is sterk afhankelijk van de bereidheid van Duitsland om van de inflatieangst af te stappen.

Het is daardoor niet zeker of de Amerikaanse dollar verder in waarde inboet ten opzichte van de euro. De ‘greenback’ kostte op de valutamarkt vrijdagochtend nog maar 0,73 euro. Bij het slot van de Europese beurzen op woensdag, vlak voor de aankondiging van de Fed, was dit nog 0,76 euro. Volgens sommige experts kan de Amerikaanse munt zelfs aansterken. Het blijft de voornaamste wereldvaluta. Centrale banken hebben meer dan $2,7 biljoen aan dollarreserves.

In dit scenario blijven naar mijn mening staatsobligaties aantrekkelijk. De twee voornaamste thema’s van dit kwartaal zullen ook de komende drie maanden opgeld doen. De economische omstandigheden zullen verder verslechteren en de overheden zullen blijven ingrijpen in de markten en de economie. Economische onzekerheden, zorgen over de banken en het opkopen van staatleningen (mogelijk dus ook door de ECB) zijn een tegenwicht op het toenemend aanbod. De lange rente zal waarschijnlijk laag blijven.