Het was groot nieuws toen Standard & Poor’s de kredietwaardigheid van de VS afwaardeerde van AAA naar AA+. De belangrijkste reden voor de afwaardering was niet zozeer de astronomische schuld van de VS. Het was veel meer het idee dat de politieke tegenstellingen in dat land zo groot zijn dat er op korte termijn geen kans is op een beleid dat gericht de schuldenproblematiek te lijf gaat. Hetzelfde zien we eigenlijk ook in Europa. Na bijna anderhalf jaar zijn politici er in dit werelddeel niet in geslaagd om een relatief klein probleem als Griekenland geloofwaardig te lijf te gaan.
Het lijkt erop, dat de politieke onwil of onvermogen de Westerse economieën terug werpt in de tijd, terug naar de vooravond van de crisis van 2007/08. Er is een groot verschil met toen: er zijn nu geen gemakkelijke oplossingen meer.
De VS en de ‘downgrade’
Is de afwaardering van de kredietwaardigheid van de VS een historische gebeurtenis? Het is nog maar de vraag of er op korte termijn veel verandert. Het is niet eens zeker dat de Amerikanen meer rente voor hun schuldpapier moeten gaan betalen. Zoveel alternatieven zijn er niet voor beleggers die in deze onzekere tijden op zoek zijn naar een veilige haven. Het staat wel symbool voor wat er mis is met de VS. Het komt er op neer dat de politieke kaste van Democraten en Republikeinen in Washington de economie van het land gijzelt. De heftige polarisatie maakt een breed gedragen economisch en fiscaal beleid onmogelijk juist op een moment dat de economie weer snel aan elan verliest.
Natuurlijk, het is niet allemaal kommer en kwel. Het aantal banen groeide in juli sneller dan verwacht en ook de autoverkopen lijken weer in de lift te zitten. Dat laat echter onverlet dat het huidig herstel langere periodes kent van amper of geen groei. Het is onduidelijk, wat daar de oorzaak van is. Wellicht speelt hier het uitblijven van een duurzaam herstel op woningmarkt een voorname rol. De kracht van het herstel in de industriële sector is in ieder geval onvoldoende om als aanjager van een breder herstel te fungeren.
Is het opnieuw aanjagen van de economie dan het antwoord, een derde ronde van quantitative easing zogezegd? Het probleem is echter dat de kerninflatie in de VS weer omhoog kruipt en dat kan een sta-in-de-weg zijn voor de FED om een Q3 in de strijd te werpen.
Maar wat dan? Accepteren dat de VS door de financiële innovatie van de afgelopen decennia te lang boven hun stand hebben geleefd en dat een pijnlijk proces van afbouwen van schulden het enige is wat resteert? Wie durft deze boodschap te brengen? President Obama valt vooral op door niets te doen en weinig zinnigs te zeggen.
De Europese Monetaire Unie
Er was de afgelopen week in Europa veel verbazing over de manier waarop de Amerikaanse politiek de rand van afgrond opzocht. Europese politici wachtten er echter voor kritiek te uiten. Het zou iets zijn van de ‘pot verwijt de ketel…..’. Het alsmaar dralen om het Griekse drama op te lossen gaat uitlopen op wat politici en beleidsmakers van stonde af aan hebben gepoogd te vermijden: de financiële markten gaan meer en meer vraagtekens zetten bij financiële en fiscale gezondheid van Italië. Als Berlusconi en de zijnen op zeer korte termijn niet met een geloofwaardig hervormingsprogramma komen, dan kan dat een begin van het einde van de EMU zijn. De Italiaanse economie is te groot om gered te worden.
Dat lijkt langzamerhand de centrale vraag te worden. Kan de EMU blijven bestaan en zo ja hoe?
Waarschijnlijk schuilt het antwoord in meer Europa met EMU schatkistpapier als ultiem wapen in de strijd om de Financiële Markten gerust te stellen. Maar dat is nu precies wat de Duitsers niet willen en mevrouw Merkels wil is wet in Europa.
Tenslotte
Latinisten kennen waarschijnlijk wel het gezegde: Senatu deliberante Saguntum periit. Dat betekent in goed Nederlands: terwijl de Senaat in Rome beraadslaagt, valt in Spanje de stad Saguntum in handen van Hannibal. De dieperliggende betekenis is samen te vatten als ‘ geen daden maar louter woorden’. Daar lijkt het nu in het westen ook op. Diepzwarte wolken hebben zich boven de westerse economieën samengetrokken, maar aan beide zijden van de oceaan komen politici niet veel verder dan het met een beschuldigende vinger wijzen naar de brengers van het slechte nieuws, de kredietbeoordelaars. Erger nog, je mag je afvragen of politici wel beseffen dat ze met vuur spelen door moeilijke oplossingen eindeloos voor zich uit te schuiven om zo hun herverkiezing veilig te stellen. En dat is precies wat de belangrijkste spelers in dit drama doen. President Obama en mevrouw Merkel zijn amper vooruit te branden, terwijl leiderschap gevraagd wordt om de VS en de EU door een hardnekkige crisis te loodsen. Moet dan eerst Frankrijk onder vuur komen te liggen van de Financiële Markten?
Dr. C.A.M. Wijtvliet
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties. De auteur is als partner verbonden aan De Weygerbergen, bureau voor performancemeting en vermogensbegeleiding in Eindhoven, www.Weygerbergen.com. Hij schrijft zijn columns op persoonlijke titel.
Start met Automatisch Beleggen
De verwachting is dat de coronacrisis ook een negatieve impact op de woningmarkt zal hebben.
De pandemie dwingt veel grote bedrijven met de billen bloot te gaan. Ze zitten, zeker in de VS, tot over hun oren in de schulden en dat is zeker in crisistijden bepaald geen pre.
De laatste tijd wordt het woord recessie vaker in de mond genomen wanneer men het over de economische evolutie heeft.
Zelfs in Duitsland waren ze ongerust. Waren de grote Duitse autofabrikanten niet de boot gemist met het ontwikkelen van een eigen elektrische auto.
