Halverwege 2007 dienden de eerste scheurtjes in de wereldwijde economische ontwikkelingen zich aan. Veel vooraanstaande financiële instellingen hadden zich ingelaten met de verstrekking van zeer dubieuze en risicovolle hypotheken. De zogenaamde subprime-crisis had een sneeuwbaleffect tot gevolg, dat uiteindelijk leidde tot de grootste economische en financiële crisis sinds de depressie van de jaren ’30. De economische groei en de wereldwijde vraag naar producten zakte in, waardoor de import en export over een breed front afnam.
Luctor et Emergo (ik worstel en kom boven)
Veel (financiële) bedrijven legden het loodje, waarvan Bear Stearns en Lehman Brothers de bekendste zijn. Parallel aan de stortvloed van negatieve macro- en bedrijfsinformatie stortten de financiële markten ineen. Indices en aandelen daalden met procenten per dag en ultimo 2008 waren de koersen nog maar een schim van die van begin 2008. Op macro-economisch niveau moest iets gebeuren om de val van de Amerikaanse economie en die van de economieën die hierdoor waren meegesleurd een halt toe te roepen. Toch waren beleggers, na het financiële bloedbad in 2008, niet overtuigd dat 2009 een herstel zou laten zien. Niet in economisch opzicht en al helemaal niet in beursopzicht. De beurzen zagen de bodem begin maart, waarna de weg naar een uitzonderlijk sterk herstel werd ingeslagen.
In het kielzog van de westerse economieën en beurzen werd India economisch en financieel mee naar beneden gezogen. De economische groei daalde in het 4de kwartaal van 2008 tot 5,8%. Op de beurzen kregen de koersen klap op klap te verwerken. Ultimo 2008 noteerden de toonaangevende Nifty en Sensex Index allebei 50% lager dan aan het begin van dat jaar. Uithuilen en opnieuw beginnen werd het motto voor 2009. Net als in de rest van de wereld duurde de pijn voort tot begin maart, waarna de bijna knock out geslagen beurzen zich wisten te herpakken en op te krabbelen.
Bodemvorming en herstel
Beursherstel is er geweest afgelopen jaar. Maar de vraag is nu: “Zet het herstel door in 2010?”. Kijkend naar India, wat als emerging market grilliger is dan een westerse markt, spelen nog enkele vraagstukken een belangrijke rol. Waar gaat het heen met de inflatie en hoe reageert de Indiase Centrale Bank (RBI) hierop? Hoe snel zal de vooruitgang van de industrie zich ontwikkelen en hoe gaat de overheid dit bewerkstelligen? De bodem lijkt te zijn gezet. Zowel gezien vanuit macro-economisch oogpunt als vanuit de financiële markten. Op de beurzen zijn de Nifty en Sensex Index, vanaf het dieptepunt in maart 2009, met respectievelijk 96,4% en 108,3% gestegen (t/m 18-11-2009).
Vanuit een macro-economisch perspectief heeft de economische en industriële groei ook haar dieptepunt gehad. In het 4de kwartaal van 2008 verzwakte de economische groei tot 5,8%; de laagste groei sinds het 2de kwartaal van 2003. De industriële groei kromp in dezelfde periode zelfs met 0,2%. Tot op heden is de economische groei licht hersteld tot 6,1%. Naar verwachting zal dit herstel zich doorzetten, al wordt de groei gedrukt door de slechte moesson en de daling in zomeroogst. Het Ministerie van Landbouw verwacht dat de zomerproductie 17,9% lager zal uitkomen dan een jaar geleden, waardoor de economische krimp in de landbouw tussen de 3-5% kan uitkomen. De verwachting is dat de economische groei voor FY2010 (boekjaar 2010 eindigend op 31 maart 2010) gemiddeld zal uitkomen op 6,2% en voor FY2011 op 7,7%, ervan uitgaande dat het sneller dan verwachte herstel in de industrie zich doorzet. Voor 2009 is het herstel duidelijk. Na de bodem van eind 2008 is de industriële groei in een rap tempo hersteld tot 9,1% afgelopen september, met als piek 11% in augustus (zie grafiek). Toen de industriële groei hard daalde heeft de RBI de rentetarieven verlaagd, het belastingregime versoepeld en $ 120 miljard steun gegeven, via het verlagen van de kasreserveratio (CRR) bij banken. Op een soortgelijke manier stimuleerde de centrale overheid de economie door de totale uitgaven ten opzichte van het Bruto Binnenlands Product (BBP) met 2,6% te verhogen.
“Exit”-strategie
Niet alleen de economische en industriële groei heeft de bodem gezien, dit geldt ook voor de inflatie. Het gehele 3de kwartaal was sprake van deflatie. Deflatie lijkt een gunstig effect op de economie te hebben, maar het kan juist zeer schadelijk zijn, omdat consumenten hun bestedingen uitstellen. Begin september draaide de deflatie weer naar inflatie, die inmiddels gestegen is naar 1,5%. De komende maanden zal de inflatie waarschijnlijk toenemen tot boven de – door de overheid – gestelde doelstelling van 6,5%. Stijgende voedsel-, olie- en kolenprijzen zullen de inflatie snel doen stijgen. De verwachting is dat de RBI haar monetaire beleid niet net zo snel zal verkrappen als dat zij heeft verruimd. De snelle monetaire verruiming was noodzakelijk om de economie in een snel tempo te laten herstellen. Een renteverhoging ligt in lijn der verwachting als de inflatie toeneemt, maar dit zal in eerste instantie slechts 25 basispunten zijn. Aanstaande januari, wanneer de RBI haar reguliere kwartaalvergadering heeft, zal zij hier mogelijk toe besluiten. Mocht de industriële groei zich handhaven rond 8% en de inflatie rond 5%, dan is de kans groot dat de rente in stappen verder verhoogd wordt. Eind 2010 kan de rente met 1-1,5% hoger uitkomen dan in 2009. Een tweede monetaire instrument, dat de RBI mogelijk gedeeltelijk gaat terugdraaien, is de CRR. Hiermee beoogt de RBI liquiditeit uit de markt te halen en inflatie te verlagen. Zal het terugdraaien van de stimuleringsmaatregelen (exit measures) leiden tot groeivertraging? Hoogstwaarschijnlijk niet, omdat de snelheid van verkrapping veel langzamer zal gaan dan de verruiming van afgelopen jaar. Verwacht wordt dat de grondstofprijzen gaan uitbodemen en dat de agflatie (prijsstijging van voedselproducten) na een piek gaat afnemen, waardoor de algehele inflatie zal stabiliseren of afnemen.
Hervormingen
Na de onverwacht grote verkiezingsoverwinning afgelopen mei van de United Progressive Alliance (UPA) van premier Singh, kan het pad der hervormingen vervolgd worden. Wetsvoorstellen en –wijzigingen zullen gemakkelijker door het parlement geloodst kunnen worden. Om de industrie vanuit de overheid te stimuleren gaat zij delen van staatsbelangen in beursgenoteerde bedrijven verkopen. Dit geld zal worden aangewend ter financiering van de totale infrastructuur. Hieronder vallen gas/water/elektriciteit, spoorwegen, communicatie, wegen, (lucht)havens en modernisering van de urbanisatie. Voor geheel 2010 wordt verwacht dat de uitgaven voor infrastructuur zullen stijgen van 5,8% naar 6,5% van het BBP, wat gelijk staat aan $ 75 miljard. Er moet ruim $ 500 miljard geïnvesteerd worden om de infrastructuur en economische groei in de komende vijf jaar naar een hoger niveau te tillen.
De beurzen lijken de bodem te hebben gezien. De opgaande trend is nog steeds intact, al zal de stijging met hobbels gepaard gaan. Ook de Indiase economische groei lijkt de bodem te hebben gezien. De economische en industriële groei zijn aan het herstellen en de infrastructuur wordt uitgebreid en gemoderniseerd. Om de groei op een hoger niveau te brengen, is de interactie tussen drie macro factoren essentieel: demografie, hervormingen en globalisering. Het demografisch dividend kan tot meer groei leiden. Groei van de werkgelegenheid zal tot productiviteits- en inkomensstijging leiden, dat vervolgens weer goed is voor de nationale besparingen en economie. Overheidsinvesteringen kunnen toenemen, hetgeen een positief effect op de economische groei kan hebben.
Tot slot heeft een sterke globalisering al geleid tot een toename van banen, vooral in de exportsector. India is dan wel niet exportafhankelijk, maar de export is gestegen van 13% van het BBP in 2000 tot 22,7% in 2008. Kortom: in het post-financiële crisis tijdperk kan India haar rol als wereldeconomie gaan waarmaken.
Johan Smit
Intereffekt Investment Funds
http://www.intereffektfunds.nl/
