En weer staren ons ernstig vermagerde en hongerige kinderogen ons aan vanaf de tv schermen en de pagina’s van de kranten. En weer roepen NGO’s ons op om toch vooral royaal te doneren. Delen van Afrika worden alweer jaren geteisterd door droogte met hongersnood en mateloos geweld als schijnbaar onvermijdelijk gevolg. Het is dan ook niet vreemd, dat meer en meer stemmen hardop vraagtekens zetten bij het sturen van hulp in welke vorm dan ook.
Succesvolle hervormingen
De beelden van hongerende kinderen in een wereld waar ‘warlords’ blijkbaar de dienst uitmaken, bevestigen het beeld van het zogeheten ‘lost continent’. Afrika heeft weliswaar veel potentie, maar vooral economisch wanbeleid en politieke instabiliteit hebben dit rijke werelddeel van een mooie toekomst beroofd. Althans, dat is de wijsheid van vandaag en zeker die van gisteren in dit deel van de wereld.
Is dat zo? Nee zeggen ze bij de Wereldbank, dat is beslist niet waar. Sterker nog, als het een beetje wil, staat dit continent aan de vooravond van een take-off die te vergelijken is met die van China 30 jaar geleden. Ondanks alles is het continent als geheel sinds het einde van de Koude Oorlog economisch aan de beterende hand. In veel landen is de inflatie onder controle, zijn de schuldproblemen aangepakt en heeft de wet aan kracht en invloed gewonnen. Dankzij deze basis, snel stijgende prijzen voor hard and soft commodities en groeiende investeringen in de infrastructuur heeft de economie continent breed een sterke impuls gekregen. Volgens The Economist behoorden 6 Afrikaanse economieën tot de top 10 van wereldwijd sterke groeiers in de periode 2001 – 2010. Het continent slaagde er bovendien in tamelijk ongeschonden uit de financiële crisis van 2008 te komen.
Investeringen
Hoewel de prestaties van de Afrikaanse economieën er mogen zijn en van meerdere kanten lof toegezwaaid krijgen, blijft het moeilijk om buitenlandse investeringen aan te trekken. Het continent slaagt er al jaren niet in om meer dan 5% van de wereldwijde externe investeringen aan te trekken. Dat is voor een deel te wijten aan de wereldwijde inspanningen om die externe investeerders aan te trekken, maar voor een deel heeft dat te maken met het imago van het continent. Vooral in Europa kijken potentiële investeerders op dit moment liever de kat uit de boom. Afrika heet hier economisch stagnerend, politiek instabiel en corrupt. Investeerders uit de Opkomende Markten zijn daarentegen veel optimistischer over de mogelijkheden van een goede afloop . Oké, de risico’s zijn groot, maar de winstkansen zijn nog groter. De cijfers geven de thuisblijvers vooralsnog ongelijk. Als we Afrika vergelijken met de zogeheten BRIC-landen dan is het continent inmiddels Brazilië en Rusland gepasseerd als aanlegplaats voor externe investeringen.
De Opkomende Landen investeren vooral in kapitaalintensieve sectoren als mijnbouw, gas en oliewinning en soft commodities, terwijl investeerders uit de Ontwikkelde Wereld hun investeringen meer diversifiëren naar minder kapitaalintensieve sectoren. Die belangstelling voor de minder kapitaalintensieve sectoren is weer onderdeel van zich wijzigende opvattingen over de toekomst van de Afrikaanse economie. Langzaam maar zeker is het besef gegroeid, dat louter leunen op de inkomsten van wat er onder de grond zit en van de grond is te oogsten, niet de weg is naar duurzamere economische groei. De onrust en volatiliteit in deze sectoren is gewoon te hoog. En daarom is er ook in Afrika ruimte gekomen voor een heuse industriële en dienstensector.
Korte termijn vooruitzichten
Natuurlijk kent het Afrikaanse continent grote problemen, maar dat neemt niet weg dat er zelfs op korte termijn mooie verwachtingen gekoesterd mogen worden. De gemiddelde groei van het continent bedraagt de komende jaren 5%. Die groei zal uiteraard gedragen worden door de hoge prijzen voor hard and soft commodities. Die aantrekkelijk hoge groei zal naar verwachting nieuwe externe investeringen aantrekken die tegen 2015 wel eens EUR 150 miljard kunnen bedragen. En die investeringen kunnen bijdragen aan meer diversificatie.
Voor de langere termijn zal niemand de potentie van het continent ontkennen. Voorwaarde is wel dat de economie meer gediversifieerd raakt, de bevolking beter opgeleid, waardoor er een koopkrachtige middenklasse kan groeien, zoals dat in India en China de afgelopen twintig à dertig jaar is gebeurd. Een sterke middenklasse is een absolute voorwaarde voor meer stabiliteit en minder corruptie.
Tenslotte
Westerse media en NGO’s verspreiden het beeld van Afrika als hulpbehoevend continent. Dat is maar een deel van de waarheid. Het heeft wel tot gevolg dat veel potentiële investeringen op de plank blijven liggen. Dat zou kunnen betekenen dat de economische opbloei van de Afrikaanse economie een Zuid-Zuid aangelegenheid wordt, waarbij het westen veroordeeld zal zijn om tandenknarsend aan de zijlijn toe te kijken.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties. De auteur is als partner verbonden aan De Weygerbergen, bureau voor performancemeting en vermogensbegeleiding in Eindhoven, www.Weygerbergen.com. Hij schrijft zijn columns op persoonlijke titel.
