“Sell in May and go away, but remember to come back in September”. Ook dit jaar lijkt deze anomalie weer van toepassing op de financiële markten. De winsten van het eerste kwartaal op de Europese aandelenbeurzen zijn in het tweede kwartaal teniet gedaan door met name de aanhoudende economische en politieke onzekerheid in Europa. De AEX-index verloor terrein en sloot dit kwartaal op 307,31, een verlies van 5,00% in het tweede kwartaal. Vanaf begin 2012 noteert de AEX 1,65% lager. De Belgische Bel20-index sloot dit kwartaal op 2.227,63, een verlies van 3,9% in het tweede kwartaal. Sinds het begin van 2012 noteert de Bel20-index 6,92% hoger.
Verenigde Staten
De economische groei in de VS blijft op een zodanig laag niveau dat de arbeidsmarkt niet snel genoeg groeit. Het aantal banen in de private sector neemt wel toe maar niet snel genoeg. Circa 35% tot 40% van het banenverlies door de financiële crisis is tijdens het presidentschap van Obama teruggewonnen. De toestand van de grote en middelgrootte industriële bedrijven in de VS is relatief gezond. De meeste bedrijven hebben een grote kaspositie hetgeen erop duidt dat men niet weet wat men met het geld moet doen. Onzekerheid over de wereldwijde economische groei en de grote politieke onzekerheid in Europa spelen hierbij een grote rol. De FED heeft in de afgelopen jaren geprobeerd de economie te stimuleren met kwantitatieve verruiming /Quantitative Easing (QE I en QE II) en het verlagen van de rente tot eind 2014 naar 0% tot 0,25%. Daarnaast heeft de FED in de afgelopen 9 maanden “Operation Twist” in gang gezet, waarbij de FED kortlopende US-treasuries (1-2 jaars) verkoopt en langlopende (10 jaars) US-Treasuries terugkoopt voor een bedrag van circa $ 400 miljard. De Fed wil hiermee de lange rente drukken om lange-termijn investeringen te stimuleren en daarmee de werkgelegenheid te bevorderen. Men heeft aangegeven, dat er meer dan voldoende liquiditeit in de markt aanwezig is om economische groei te creëren. Een verdere herstructurering van het bankwezen is onvermijdelijk om het vertrouwen van de consumenten te herwinnen. Het handelsverlies van $2 miljard bij de Amerikaanse bank JP Morgan toont aan dat er nog veel werk aan de winkel is op gebied van risicomanagement en hervormingen in de financiële sector. Zonder stabiele en gezonde financiële instellingen is een duurzame economische groei niet mogelijk.
Europa
De gespannen politieke en economische situatie in Griekenland heeft dit kwartaal veel impact gehad op de aandelenmarkten in Europa. De uitslag van de Griekse parlementsverkiezingen werden positief ontvangen. De pro-Europa coalitiepartijen Nieuwe Democratie en Pasok hebben genoeg zetels gewonnen om een coalitie te vormen. Beide partijen steunen het bezuinigings- en hervormingsbeleid dat door de “Troika” (Europese Commissie / Internationaal Monetair Fonds / Europese Centrale Bank) wordt voorgeschreven. De nieuwe Griekse regeringscoalitie is bereid om haar afspraken, die met Europa zijn gemaakt, na te komen. Wel heeft Griekenland langer de tijd nodig voor het uitvoeren van de bezuinigingsmaatregelen. Griekenland vraagt om uitstel tot 2016 voor het terugdringen van het begrotingstekort tot 2,1%. Hiervoor is extra kapitaal nodig van het IMF en de EU. Het tweede Griekse reddingspakket van € 130 mrd wordt met dit uitstel nog eens €16 tot €20 miljard duurder.
Maar hiermee is de Europese schuldencrisis nog lang niet opgelost. Ook Spanje heeft bij de Europese Unie en het IMF een hulpverzoek ingediend vanwege de grote problemen in de Spaanse bankensector. Het betreft een bedrag van maximaal € 100 miljard uit het Europese noodfonds ESM (European Stability Mechanism) ten behoeve van haar noodlijdende banken. Om de problemen in de Europese bankensector op te lossen, hebben de Europese regeringsleiders besloten om een Europese bankenunie te gaan vormen om banken in andere Eurolanden te kunnen helpen. Voorgesteld wordt nu om rechtstreeks geld beschikbaar te stellen aan Spaanse banken zonder tussenkomst van de Spaanse overheid. Hierdoor kan de Europese Centrale Bank meer controle uitoefenen op banken die problemen hebben. Kredietbeoordelaar Moody’s heeft maar liefst 28 Spaanse banken afgewaardeerd, maar ook in Nederland werden de kredietratings van ING, Rabobank, ABN-Amro, Leaseplan en SNS verlaagd. De manipulatie van de LIBOR-rente (Londen Interbank Offered Rate) toont aan, dat er nog veel misstanden zijn bij financiële instellingen. De LIBOR-rente is bij veel financieringscontracten de rentevoet op basis waarvan het te betalen rentepercentage wordt bepaald.
Naast de PIIGS-landen (Portugal, Ierland, Italië, Griekenland en Spanje) heeft ook Cyprus aangeklopt bij de Europese Unie voor financiële hulp. Ook Cyprus heeft net als Spanje geld nodig om haar banken overeind te houden. Hoewel Cyprus de op twee na kleinste economie van de Eurozone is, heeft het waarschijnlijk toch een bedrag nodig dat ligt tussen de €6 en €10 miljard. Om de problemen aan te pakken zijn de regeringsleiders van de vier grootste Eurolanden bij elkaar gekomen. Rajoy (Spanje), Hollande (Frankrijk), Monti (Italië) en Merkel (Duitsland) hebben een conjunctureel stimuleringspakket aangekondigd van €130 miljard.
Ierland heeft als eerste probleemland weer zelfstandig EUR 500 miljoen aan 3-maands T-Bills tegen een rentepercentage van 1,8% uitgegeven op de geldmarkt. De emissie was drie keer overtekend en was de eerste van Ierland sinds september 2010. In 2013 verwacht Ierland weer terug te keren naar de kapitaalmarkt. Met de opbrengsten van de emissie zal Ierland zijn schulden aan de EU en het IMF aflossen. Men verwacht dat Portugal in het vierde kwartaal een eerste stap voor een terugkeer naar de geldmarkt zal maken. Ierland toont aan dat met een strikt bezuinigingsbeleid en begrotingsdiscipline een herstel van de economische groei en de overheidsfinanciën kan worden bewerkstelligd. Om de economische groei in de Eurozone verder te stimuleren heeft de Europese Centrale bank (ECB) de (“lendingrate”) rente met 0,25% verlaagd van 1,00% naar 0,75%. De deposito-rente voor het stallen van geld door banken bij de ECB is verlaagd naar 0% om banken te ontmoedigen om overtollige liquiditeiten bij de ECB te stallen. Banken moeten hun middelen gebruiken voor kredietverlening aan bedrijven / consumenten en niet onproductief oppotten. De Bank of England gaat voor GBP 50 miljard aan Engelse staatsobligaties (“Gilts”) opkopen om de geldhoeveelheid te verruimen. Bij de G-20 top in Mexico hebben de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India, China) besloten om meer geld beschikbaar te stellen aan het IMF voor het oplossen van de Europese financiële/schuldencrisis.
Azië – Opkomende Markten
De economische groei van China is in het tweede kwartaal uitgekomen op 7,6% ten opzichte van 8,1% groei in het eerste kwartaal. De groei in het eerste kwartaal was al de laagste in drie jaar. Het geeft aan dat de groei van de Chinese economie inzakt. De Centrale Bank van China (People’s Bank of China – PboC) verlaagde daarom deze week onverwacht de rente voor leningen met 0,31% tot 6% en die van deposito’s met 0,25% tot 3%. Het was de tweede keer in één maand dat de PBoC de rente verlaagde. De Chinese overheid gaat uit van een economische groei over 2012 van 7,50%, maar indien dit cijfer gaat tegenvallen zal China meer maatregelen moeten treffen om de gewenste groei te realiseren. Verwacht wordt dat men nog twee keer dit jaar de rente moet verlagen.
Ook de Japanse economie kampt met toenemende problemen. De staatsschuld bedraagt meer dan 200% van het nationale inkomen en door de vergrijzing nemen de besparingen af waardoor de hoogte van de staatsschuld op langere termijn niet meer houdbaar is.
Asset Allocatie
Dohmen & Otten Vermogensbeheer is van mening dat risico en rendement met elkaar verbonden zijn. Op grond van uw beleggingshorizon, uw risicoprofiel en uw persoonlijke doelstellingen hebben wij met u een bepaalde asset-allocatie afgesproken. Vanwege de benodigde risicospreiding beleggen wij ook in garantieproducten en (index) trackers zoals bijvoorbeeld iShares. De garantieproducten hebben als nadeel dat deze op korte termijn niet de rendementen opleveren die wellicht wel met (index) trackers behaald kunnen worden. Het voordeel van garantieproducten is, dat de inleg geheel of grotendeels gegarandeerd wordt aan het einde van de looptijd. Dit zorgt voor meer rust en stabiliteit in de portefeuille.
Obligaties (overwogen)
High-yield obligaties en bedrijfsobligaties zijn aantrekkelijk, gezien de hoge effectieve rendementen. Grote institutionele beleggers, verzekeraars en pensioenenfondsen, zullen langzaam hun aandacht verleggen van staatsobligaties naar bedrijfsobligaties. Dit is goed voor de economische ontwikkeling aangezien er herfinancieringen in het bedrijfsleven kunnen plaatsvinden. Daarmee worden innovatieve bedrijven gesteund en wordt werkgelegenheid gecreëerd. Een voorbeeld van deze bedrijfsobligaties zijn de “Mittelstandsanleihen” in Duitsland. Dit betreft een nieuwe niche in de obligatiemarkt in Duitsland die circa twee jaar geleden is ontstaan. Bedrijven moeten minder afhankelijk worden van banken voor hun eigen balansfinanciering. De markt voor bedrijfsobligaties zal komende jaren in Europa flink gaan groeien omdat het aandeel van private beleggers in balansfinancieringen van bedrijven sterk zal moeten toenemen. Een aanhoudende kapitaalvlucht vanuit de zuidelijke Europese landen naar Duitsland zorgt voor een verdere daling van het effectieve rentepercentage op de 10-jaars Duitse obligaties (Bunds) naar circa 1,20%. Deze historisch lage Bund-rente is op middellange termijn niet houdbaar.
Vastgoed (onderwogen)
In een studie van ABN-Amro over de toestand van de Nederlandse huizenmarkt wordt verwacht dat prijzen van woningen de komende drie jaren nog circa 14% kunnen dalen. Het aantal woningmarkt transacties is in de afgelopen drie jaar met bijna 50% gedaald. De huizenprijzen zijn in die periode vanaf de top met 13% gedaald. De Nederlandse woningmarkt heeft het heel moeilijk vanwege politieke onzekerheden omtrent de behandeling van de hypotheekrente aftrek en het gebrek aan vertrouwen bij consumenten om een woning aan te kopen vanwege een onzekere arbeidsmarkt. Bouwbedrijven zullen naar verwachting nog twee moeilijke jaren tegemoet gaan voordat de bouwvolumes in de Nederlandse woningbouw weer toenemen. De markt voor commercieel vastgoed blijft zeer problematisch. Een lage economische groei, afwaarderingen van commercieel vastgoed in combinatie met de afbouw van overmatige vastgoedfinancieringen blijven een negatieve invloed uitoefenen op de prijsvorming van commercieel vastgoed. De Nederlandsche Bank (DNB) waarschuwt voor verdere afwaarderingen in deze sector.
Grondstoffen (neutraal)
De graanprijzen zijn in het afgelopen kwartaal in Amerika flink gestegen vanwege mislukte oogsten vanwege droogte. Goud- en zilverprijzen zijn in het tweede kwartaal verder gedaald. Aandelen van goud- en zilvermijnen zijn op basis van de huidige goud- en zilverprijzen nog steeds onder-gewaardeerd. Het verruimen van de geldhoeveelheid wereldwijd ter stimulering van de wereld-economie zal op termijn tot geldontwaarding leiden hetgeen positief is voor goud- en zilverprijzen en de aandelen van goud- en zilvermijnen. De olieprijs is door de afkoeling van de wereldeconomie in het tweede kwartaal met circa 20% gedaald. Landbouwgrondstoffen blijven een aantrekkelijk beleggingsthema voor de langere termijn vanwege de sterke groei van de wereldbevolking.
Aandelen (overwogen)
De Europese aandelenmarktindex Eurostoxx50 is met 8,6% gedaald in het tweede kwartaal van 2012. De AEX-index daalde in dezelfde periode met 5%. De daling werd veroorzaakt door de onzekerheid omtrent de Griekse verkiezingen en politieke discussies over het oplossen van de (Spaanse) bankencrisis middels het creëren van een bankenunie. De S&P 500 daalde door de economische onzekerheid in Europa met 3,3%. De Euro daalde, vooruitlopend op een verdere rentedaling in Europa, ten opzichte van de U$-dollar van $1,3343 naar $1,2250, een daling van 8,2%. Aandelen zijn over het algemeen nog steeds ondergewaardeerd als gevolg van de financiële crisis. Tekenen hiervan zijn de koop van 27,7% van het aandelenkapitaal van telecombedrijf KPN door de Mexicaan Carlos Slim en de inkoop van 15% van het aandelenkapitaal van ASML door de Amerikaanse chipproducent Intel. Verzekeraars maakten bekend dat zij aandelen verkopen, omdat volgens de nieuwe Europese Solvency-2 regelgeving voor aandelenbeleggingen meer kapitaal op de balans moet worden aangehouden. Die beperking kunnen ze niet goed maken met een hoger rendement op aandelen. Aandelenmarkten zullen de komende maanden zeer beweeglijk blijven.
Vooruitzichten 2012
Asset Allocatie 2012
* High-yield bedrijfsobligaties / MKB-obligaties (Mittelstandsanleihen);
* Aandelen stock-picking ;
* Goud en zilver / goud- & zilvermijnen;
* AAA-staatsleningen met langere looptijden verkopen;
drs. Maurice Essers (linkedin) Dohmen & Otten Vermogensbeheer en Lunar Vermogensbeheer
Start met Automatisch Beleggen
Ongeveer een kwart (24%) van de Nederlandse vrouwelijke beleggers is drie tot vijf jaar geleden begonnen met beleggen.
Het coronavirus hakt erin. Grote delen van de economie liggen hulpeloos op hun rug. Het antwoord van de beleidsmakers is eveneens ongekend.
De neobroker BUX ging in een lopend onderzoek in op het investeringsgedrag van millennials en Generatie Z. De jongere generaties hebben andere prioriteiten dan de oudere beleggers.
Mensen zien systematisch belangrijke opties over het hoofd in besluitvormingssituaties.
