De Technische Analyse beperkt zich, als we het over Volatiliteit hebben, niet alleen maar tot de Volatiliteit Indexen, die de impliciete of de actuele Volatiliteit meten, maar er zijn ook andere indicatoren die uitgaan van de actuele volatiliteit. Zo is er bijvoorbeeld de True Range van Welles Wilder, of de Bollinger Bands die inkrimpen en uitzetten naarmate de Volatiliteit afneemt of toeneemt.
Bollinger Bands
Het kenmerk van de Volatiliteit is dat hij altijd zal terugkeren tot zijn gemiddelde. Bollinger maakte daarvan gebruik toen hij zijn Bands ontwikkelde. Het meest eenvoudige gebruik van de Bands is om een longpositie in te nemen als de onderste band van onderaf doorschreden wordt en uit te stappen als de koers boven de bovenste band noteert of deze van bovenaf doorbreekt.
Als u een longpositie hebt ingenomen zal de koers boven in het kanaal aangekomen ongetwijfeld gaan dalen maar u weet niet wanneer en als u dan zo maar uitstapt als de bovenste band gebroken wordt kan het zijn dat u het grootste gedeelte van de uptrend mist. Het is dus zaak om te gaan zoeken naar een toppatroon. Omdat de Bollinger Bands uitgaan van de afstand van de koersen tot hun gemiddelde kan de breedte van de Bands gebruikt worden om toppen en bodems te herkennen.
In het onderstaande zullen wij u laten zien op welke wijze men toppen/bodems kan herkennen en hoe deze herkenning kan fungeren als een goede confirmatie om een bepaald aandeel dat u geselecteerd hebt, inderdaad aan te kopen. Let wel: wij hebben het nu over een confirmatiesysteem als onderdeel van uw handelssysteem. Koopsignalen en verkoopsignalen worden dus in het onderstaande door een ander systeem gegeven. Maar inzicht in de Volatiliteit van het aandeel geeft u meer zekerheid over de juistheid van uw beslissing om tot aankoop of verkoop over te gaan.
Koninklijke Olie
Hieronder tonen wij u een 11-jaars koersgrafiek van Koninklijke Olie.
Figuur 9
U ziet in het bovenste deel van de figuur de koersen van Koninklijke Olie op weekbasis. In het koerspatroon zijn de Bollinger Bands (in zwart, de meeste technische analyse pakketten hebben deze indicator als een standaard indicator in het pakket toegevoegd) getekend. Onderaan in de figuur ziet u de Bollinger Tightness. Het is bekend (ook uit de eerdere artikelen in deze serie) dat de beweeglijkheid van de koers de richting reflecteert. Uitgezonderd tijdens Blow-offs, neemt de volatiliteit toe als de koersen dalen en de beweeglijkheid neemt af als de koersen stijgen. Door de specifieke berekening van de Bollinger Bands betekent dit dat de afstand tussen de beide banden groter wordt bij een dalende markt en hij wordt kleiner bij een stijgende markt.
Terugkeren naar het gemiddelde
Als men deze afstand visueel maakt (in bovenstaande Bollinger Tightness genoemd) betekent dit dat bij een top in de Tightness de koers gaat stijgen en bij een bodem gaat hij dalen. In de grafiek van de Tightness hebben wij drie lijnen getekend. Tussen de bovenste en de onderste lijn kan men stellen dat een bepaalde koersbeweging aan de gang is, de middenlijn geeft de grens aan tussen positief en negatief. Maar buiten de lijnen kan men spreken van toppen en bodems. Als men zoekt naar hoge toppen en diepe bodems komt men op het spoor van de aanstaande koersbewegingen. En dit is een bijna-zekerheid “want de koers heeft altijd de neiging om terug te keren naar zijn gemiddelde”. De echte toppen en bodems in de Tightness zijn dus echte omkeerpunten.
De trend houdt zichzelf in stand
Er is nog een andere wet die van toepassing is op de Volatiliteit. Een beweging die ingezet is heeft de neiging zich in diezelfde richting te blijven ontwikkelen totdat het tegendeel bewezen is. Dat wil zeggen als er eenmaal een opwaartse trend herkend is mag men ervan uitgaan dat het betreffende aandeel blijft stijgen totdat een bodem wordt gezet in de Tightness. De grafiek van Koninklijke Olie hierboven laat dit mechanisme duidelijk zien.
De grafiek
De eerste twee pijltjes in de figuur hierboven – die gezet werden op het einde van 2002 – staan bij een hoge top in de Tightness. Inderdaad staat het aandeel Koninklijke Olie dan aan de vooravond van een lange periode van stijging. Eind 2004 wordt dit signaal nog eens herhaald en nu ligt de top in de Tightness zelfs nog hoger. Medio 2005 ontstaat er een bodem in de Tightness. De tijd om in Koninklijke Olie (RD) te beleggen is voorbij en dat blijft zo totdat er een nieuwe top in 2010 (zie bij dubbele pijltjes rechts in de koersgrafiek) in de Tightness wordt gezet.
Enkele opmerkingen:
1. Wij hebben het hier over een weekgrafiek. Dat betekent dat we het over middellange/lange termijn belegging hebben. Als men in RD had willen beleggen dan hadden deze signalen (bij de dubbele pijltjes) zekerheid kunnen geven aan de beslissing. Maar de andere signalen (bij de enkelvoudige pijltjes) hadden u af kunnen houden van onverstandige investeringen. U kunt natuurlijk ook van daggrafieken uitgaan. Maar voor de korte termijn is de Tightness als confirmator veel moeilijker. U kunt dat beter aan de professie overlaten;
2. Wij hebben in de bovenstaande figuur slechts 11 jaren van één aandeel opgenomen. Daar zit weinig bewijs in zult u zeggen. Maar als u geïnteresseerd bent dan kunt u het beste zelf de proef op de som nemen door naar een aantal aandelen te gaan kijken. U zult dan zien dat de Bollinger Tightness u zeer ten dienste geweest zou kunnen zijn bij uw beleggingsbesluiten;
3. De uitslagen van de Tightness zijn niet voor ieder aandeel hetzelfde. De lijnen die wij getrokken hebben zijn daarmede arbitrair. Maar of u nu lijnen trekt of niet, de toppen en bodems zijn overal herkenbaar.
Conclusie
Zoals gezegd vormt de Bollinger Tightness op zichzelf in onze ogen geen handelssysteem. Maar als u eenmaal met welk handelssysteem dan ook de beslissing genomen hebt om een bepaald aandeel aan te kopen is het verstandig om even naar de Tightness te kijken. Als u daarin een (recente) top vindt dan kunt u welhaast zeker zijn van de juistheid van uw beslissing. Als u daarentegen een recente bodem vindt stel de aankoop van uw keuze dan uit en ga naar een andere opportuniteit zoeken.
Als u de gewoonte hebt om ook short te gaan in aandelen dan is de bodem in de Tightness een goede bevestiging van uw shortsignaal. Let op dat wij hier spreken over de middellange / lange termijn. De fluctuaties in de koersen worden niet minder door een goed confirmatiesysteem.
In een volgend en afsluitend artikel zullen wij ingaan op functie van de Volatiliteit Index als basis voor uw beleggingsbeleid en strategie.
Gijsbrecht van Dommelen
Vladeracken Vermogensbeheer
www.vladeracken.nl
Disclaimer
De auteur is verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid van Vladeracken BV, een vermogensbeheerder met vergunning van de AFM. Dit stuk is geen beleggingsadvies. Wie de hier besproken technieken volgt of wenst te volgen doet dat voor eigen rekening en risico. In dit kader wijzen de auteur en Vladeracken BV alle verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit stuk van de hand.
