Op dinsdag bleef de prijs van een vat olie voor het eerst sinds november 2008 steken boven het niveau van $ 70,00. De olieprijs is de afgelopen maanden flink in beweging. Bedroeg de prijs in juli van 2008 nog $ 147,00 per vat, in december was de prijs gedaald naar $ 32,00 en een half jaar later is de prijs weer zo goed als verdubbeld.
Waar komt de recente stijging vandaan? Voor een klein gedeelte is die te verklaren uit de gebruikelijke reactie van de markt op berichten dat de Amerikaanse olievoorraden gedaald zijn. Belangrijker is echter de groeiende overtuiging in de markt dat de wereldwijde recessie ten einde loopt, waardoor investeerders nieuwe kansen ruiken en daarom zijn ze bereid meer risico te nemen.
Een ander argument is, dat de olie als hedge kan dienen voor de dalende dollar. Zodoende zou er meer geld naar de financiële markten stromen, waar onder meer de grondstoffen van lijken te profiteren. Gelet op de recente prijsstijgingen geldt dat niet alleen voor olie. Er zijn ook stijgingen in de agribusiness, softcommodities en metalen. De vraag is op zijn plaats of de markten nu niet heel erg ver vooruitlopen op de werkelijkheid en of hier de wens niet de vader van de gedachte is.
Misschien ontbreekt een duidelijke basis voor de prijsstijging voor het moment, al verandert dat weinig aan de onderliggende trends die dus wijzen op aanhoudende prijsstijgingen. British Petroleum (BP) kwam met het bericht dat in 2008 de bewezen olievoorraden afgenomen zijn en dat is voor het eerst sinds 1998. De bewezen voorraden zijn vooral afgenomen in landen als Rusland, Noorwegen en China.
Het Britse bedrijf is niet zo somber over de totale energievoorziening voor de komende decennia. Olie, gas en kolen zijn nog meer dan voldoende voorhanden. De topman van BP, Tony Hayward, zegt dan ook dat spanningen op de energiemarkt eerder door mensenhanden worden veroorzaakt dan door geologische uitputting.
Hij doelt daarbij op protectionistische maatregelen van grote olieproducenten. Een belangrijke producent van olie en gas, Rusland, beziet zijn energievoorraden meer en meer als een strategisch wapen om zijn gewicht in de geopolitieke verhoudingen te vergroten. Vooral de EU mag er de komende jaren op rekenen dat het te maken krijgt met beperkingen in de gasleveranties.
Het protectionisme van Rusland, maar ook binnen de OPEC maakt het voor bedrijven als BP en Shell steeds moeilijker om hun eigen voorraden aan te vullen. Volgens ingewijden is geen van de grote oliemaatschappijen er de laatste zes jaar in geslaagd om hun output afdoende aan te vullen met nieuwe ontdekkingen of een verbeterde productie van bestaande velden.
Shelltopman Jeroen van de Veer is somberder dan zijn collega van BP. In een toespraak tijdens de Asia Oil and Gas Conference zei hij te verwachten dat de prijs voor olie de komende tijd weer de lucht in zal schieten. Voor hem zijn de belangrijkste boosdoeners de OPEC-landen, die de productie de laatste tijd fors hebben ingeperkt.
Als er op korte termijn een economisch herstel van enige omvang komt, dan zullen er bijna onmiddellijk tekorten ontstaan. Het is in Van de Veer’s ogen bijna ondoenlijk die tekorten weg te werken, want door de dalende prijzen is de animo om te investeren eveneens gedaald.
Volgens het Internationaal Energie Agentschap zullen de investeringen in 2009 met maar liefst 21% afnemen ten op zichte van 2008 en dan gaat het om een bedrag van $ 100 miljard. Een snel herstel van de economie moet de balans tussen vraag en aanbod wel verstoren en dat mondt uit in aanhoudende prijsstijgingen. Analisten bij Goldman Sachs gaan ervan uit dat de olieprijs dit jaar het niveau van $ 85,00 per vat bereikt.
Zijn de huidige prijsstijgingen per se slecht? Dat is nog maar ten zeerste de vraag. Het kan wel eens een blessing in disguise zijn. Hoe langer de prijs van een vat olie laag blijft, hoe groter de kans is dat nieuwe projecten niet eens meer op de tekentafel komen en hoe groter de kans dat de wereld op middellange termijn in een heuse energiecrisis terechtkomt.
De kans op een ingrijpende olieschok neemt nog toe, nu de energiebehoefte van landen als China en India voorlopig blijft groeien. In die zin kan het geen kwaad dat prijzen stijgen, want dan zullen investeringen hopelijk minder op de lange baan geschoven worden.
Cor Wijtvliet
Wijtvliet Research
Analyse, commentaar en presentatie
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
Start met Automatisch Beleggen
Zijn er nog interessante beleggingsopportuniteiten binnen de energiesector?
Hygear is een Nederlandse producent en aanbieder van waterstof. De verwachtingen daaromtrent zijn hooggespannen en niet ten onrechte.
Ze waren al in de markt, futures gerelateerd aan het milieu. Ze waren populair bij nutsbedrijven en boeren die zich proberen te wapenen tegen bijvoorbeeld onverwachte weersomstandigheden.
Het gaat gewoon goed met renewable energie. De afgelopen 10 jaar is de consumptie van schone energie, zoals wind- en zonne-energie, jaarlijks met 16% gegroeid.
