Wist u dat de financiële crisis van 2008-2014 al in 1916 was voorzien door Rudolf Steiner (1861-1925)? Steiner ontwikkelde een eigen, unieke visie op maatschappelijke, politieke en ook economische vraagstukken. Hij beschreef al in het begin van de vorige eeuw dat het mechanisme van onze economie steeds tot een crisis moet leiden en ook hoe deze economie anders georganiseerd kan worden.
Economie anders bekeken
Steiner vertegenwoordigde de visie dat een gezonde economie geldoverschotten (winsten) genereert, maar dat het ongezond zou werken wanneer de winsten zich binnen de economie zouden ophopen. Om het geheel gezond te houden zouden de overwinsten naar het ‘geestesleven’ moeten stromen. Hiermee bedoelde hij het gebied van de opvoeding, onderwijs, zorg, cultuur, wetenschap en religie. Waarom is dat zo? Steiner stelde dat hetgeen op dit terrein gebeurt van cruciaal belang is voor het geheel van de samenleving, de economie incluis.
Hiervoor ontwikkelde hij zijn idee van de economische kringloop. In een gezonde economie is er sprake van drie fundamenteel verschillende geldsoorten. Ten eerste het koopgeld, dat we gebruiken om datgene te kopen waaraan we behoefte hebben. Ten tweede het leengeld dat vooral gebruikt wordt om nieuwe economische initiatieven tijdelijk te financieren. Het leengeld is eigenlijk een overschot aan koopgeld.
Dat geld dat we niet nodig hebben om waren van te kopen, kunnen we gebruiken om te lenen aan mensen die daarmee iets zinnigs doen. Koopgeld en leengeld kent iedereen, al worden deze benamingen niet vaak gebruikt. Maar volgens Steiner is het noodzakelijk dat er nog een derde geldsoort moet zijn: het schenkgeld. Zoals het leengeld uit een koopgeldoverschot bestaat, is het schenkgeld een leengeldoverschot. Een overschot aan leengeld moet dus overgaan in schenkgeld op straffe van instorting van de samenleving zoals tijdens een economische crisis gebeurt.
Deze en andere ideeën van Steiner zijn nu te zien in De Kunsthal in Rotterdam onder de naam ” Alchemie van het Alledaagse“. Tot en met 11 januari 2015 is er een grote tentoonstelling over de grondlegger van de antroposofie, de vrijescholen, de antroposofische geneeskunst, de biologisch-dynamische landbouw en dus ook als econoom.
Start met Automatisch Beleggen
De meest recente World Economic Outlook van het IMF biedt geen prettige leesstof. De wereld is beland in de grootste crisis sinds de WO II
Het was het schrikbeeld aan het begin van de pandemie. Veel bedrijven zouden ondanks ruime liquiditeitssteun uiteindelijk toch kopje onder gaan.
Buitenlandse investeerders ontvluchten de Turkse obligatiemarkt in lokale valuta, wat de economische problemen van Turkije verergert.
De Europese elektriciteitsmarkt blijft in beroering, maar de recordprijzen houden niet alleen de consument in spanning.
Beetje ver gezocht, en wie of wat was deze Steiner..
In het verleden zullen wel vaker mensen zijn geweest met éen of andere ‘visie’ omtrent economie, deze zullen dus nu ook allemaal gelijk hebben?…
Deze crisis zal zich uitstrekken tot na 2014. Om nu te denken enigszins uit de crisis te zijn,dit was nog niet alles…
‘Wie of wat was deze Steiner…?’ Als die vraag van Edwin echt een serieuze vraag is, zal hij aan de slag moeten. Rudolf Steiner is inderdaad tegenwoordig in de westerse wereld een cultuurfactor die door een ontwikkeld mens niet kan worden genegeerd. Net zoals bijvoorbeeld Plato en Aristoteles in de Griekse tijd niet konden worden genegeerd, behalve door dat deel van de bevolking dat half dromend achter de leidende impulserende machten aanliep. Gelukkig zijn er voor Edwin inmiddels voldoende Nederlandstalige uitgaven van en over Steiner. De biografie die Ed Taylor recentelijk schreef over Steiner zou een goede eerste kennismaking kunnen zijn. Dat Edwin zich zal moeten inspannen wil hij het originele gedachtengoed van ‘deze Steiner’ enigszins kunnen bevatten. Maar dat vertrouw ik hem wel toe. Goeie reis, Edwin!
Hoi Edwin,inderdaad dat klopt….dit was nog niet alles. Als je het artikel goed leest dan zal de crisis dus voortduren zolang het economisch systeem hetzelfde blijft. In het artikel staat volgens mij niet alleen een visie vermeld maar ook een oplossing! De tentoonstelling in De Kunsthal is trouwens een echte aanrader. Heel verfrissend. Leuk dat daarover op deze site iets te lezen is! En wie Steiner was? Dat was dus een zeer innovatieve persoonlijkheid die out of the box durfde te denken…..
Geloof dat Steiner ook zegt dat de oplossing niet kan komen uit de lagere mentale wereld zoals de financiele wereld.
Was wel een groot dierenliefhebber en dan in de zin dat ze niet werden gegeten.
Hoi Noach, ik begrijp dat dieren belangrijk voor je zijn als je een ark hebt. (grapje) Op de tentoonstelling wordt het begrip ‘associatieve’ economie vermeld. Dus de oplossing ligt deels toch wel bij de economie. Associatieve economie houdt in dat producten via associaties worden verhandeld; dit zijn overlegorganen tussen producenten, handelaren en consumenten die werken op basis van samenwerking en transparantie i.p.v. concurrentie en geheimhouding. Binnen de associaties kunnen consumenten concreet aangeven wat hun behoeften zijn en producenten kunnen hierop gericht produceren en hoeven dus ook geen heel ingewikkelde marketingcampagnes te bedenken waardoor de prijzen laag kunnen zijn. Interessant hoor……
Gaat mij meer om het gedeelte ” crisis van 2008-2014″ in het stuk, niet zozeer om Steiner z’n opvattingen. Het éen wordt door de auteur aan het ander gekoppeld alsof 2014 het jaar is waarin de crisis stopt, of is gestopt…
Dat geld totaal gaat verdwijnen en we nu in een overgangsfase daarvan zitten sluit eigenlijk wel aan bij Steiner z’n visie, in die context zou het bekeken moeten worden waarschijnlijk en niet in een ‘2008-2014’ crisis. Was even op het verkeerde been gezet.
Rudolf Steiner had een consistente, complete en uiterst actuele visie op de samenleving, inclusief de economie. Steekwoorden: samenwerken in plaats van concurreren; rechtvaardige prijzen; broederschap in plaats van egoïsme; geen speculatie met kapitaal; geen handel in grond, productiemiddelen en arbeid.
We maakten kort geleden een krant over deze, onbekende, kant van Steiner. Die is te downloaden via o.a.: http://www.ajstichting.nl
Een erg goede krant vind ik het, deze Krant van een betere wereld. Is het een eenmalige oplage meneer Hogervorst of bent u van plan deze regelmatig uit te brengen?
De krant was een eenmalig initiatief. Indien zich echter een bijzondere aanleiding zou voordoen… is het net uitgesloten dat er nog eens een krant gemaakt wordt.
Er is overigens ook een tijdschrift dat zich bezig houdt met Rudolf Steiners visie op economie en samenleving: http://www.driegonaal.nl
Het artikel is niet duidelijk. De titel – en zeker de eerste zin – suggereert dat Steiner DEZE economische dip zou voorzien hebben. Mijns inziens heeft hij enkel gesteld dat met macro-economisch model zoals dat nu (en toen) de wereld beheerst, een gevaarlijke en sowiezo eindigende oefening is. Dat weet iedereen, ik herinner me een leraar die mij dat op mijn 13de al uitlegde. 5nee, ik was toen nog niet met Vrije School of Antroposofie bekend). Waar en hoe zou Steiner DEZE crisis voorspeld hebben?
Het “economisch mode”l dat Steiner (vaag) beschrijft is een zeer lovenswaardige invalshoek. Het grote probleem mijns inziens is dat de mensheid eerst een andere ethiek zal moeten ontwikkelen. En niet enkel haar leiders, of haar bankiers. In de “mentaliteit” van de meerderheid van de mensen zal eerst een ommeslag moeten gebeuren die weg leidt van egoïsme en winstbejag. Daar zijn we nog lang niet, integendeel. Schaarste werkt bij velen juist stimulerend voor jet denken uit eigenbelang….. Waarmee ik niks wil af doen van Steiners ideeën als inspiratiebron!
Interessante discussie!
Je kunt veel of weinig over Rudolf Steiner zeggen, maar beter is het zijn voordrachten goed te bestuderen. Ik ben nog geen ander tegengekomen in de literatuur die dergelijke waarachtigheden beschrijft.
Over de crisis en de huidige economische situatie verwijs ik graag naar de ‘Sociale driegeleding’ die hierboven al eerder in andere bewoordingen genoemd is.
Maar los van alles hoef je niet gestudeerd te hebben om te beseffen dat één ding wérkelijk absurd is en om problemen vráágt, namelijk de gigantische financiële buffers die momenteel zijn aangelegd bij banken, pensioenfondsen en nu ook zorgverzekeraars. Dat is dood kapitaal waarmee prachtige dingen gedaan kunnen worden om de economie ‘gezond’ te maken. Maar vertel dát maar eens aan criticasters.
Ook de opmerking (19 november) van Bart de Mare: “Het “economisch mode”l dat Steiner (vaag) beschrijft is een zeer lovenswaardige invalshoek. Het grote probleem mijns inziens is dat de mensheid eerst een andere ethiek zal moeten ontwikkelen.” behoeft een kanttekening..
Ten eerste is het, in ieder geval wat de cursus Wereldeconomie betreft, geen (vaag) economisch model wat Rudolf Steiner daarin beschrijft, maar zoals eerder hier betoond, een paradigmatische denkwijze over de objectieve wetmatigheden van het sociaal organisme, bestaande uit de drie productiefactoren natuur, arbeid en kapitaal, die, willen we een gezondmaking van de samenleving, in evenwicht dienen te worden gebracht middels de juiste prijsvorming door nog wereld-wijd op te richten economische associaties..
Ten tweede is het zo dat een ethisch reveil, als het ware, niet buiten deze nieuwe sociaal-organische denkwijze gezocht hoeft te worden, maar als een economische eis daarin expliciet al voorhanden is. Dit verwoordt Rudolf Steiner in de derde voordacht van zijn cursus Wereldeconomie als volgt: “Doordat de moderne arbeidsdeling is opgekomen, is de economie m.b.t. haar functioneren aangewezen op uitroeiing met wortel en tak van het egoïsme. Vat u dat alstublieft niet ethisch op, maar zuiver economisch! Economisch is egoïsme onmogelijk. Je kunt hoe meer de arbeidsdeling voortschrijdt, niets meer voor je zelf doen, maar moet alles voor anderen doen.”
Nadat hij op de geschiedenis van het betrekkelijk recente woord “altruïsme” is ingegaan, zegt hij vervolgens: “We moeten in de moderne economische bedrijvigheid een weg vinden waarbij geen mens dient te zorgen voor zichzelf, maar alleen voor anderen en waarbij op deze manier ook het best voor ieder enkeling gezorgd wordt. Dat zou als idealisme opgevat kunnen worden; maar ik maak u echter nog een keer opmerkzaam op het feit dat ik in deze voordracht noch idealistisch, noch ethisch spreek, maar economisch.[…] Niet een god, niet een zedelijke wet, niet een instinct eist in het moderne economische leven altruïsme bij het werken, bij het produceren van goederen, maar gewoon de moderne arbeidsdeling.Een strikt economische categorie eist dat.” . .
Juist omdat we moreel (nog) niet hoogstaand zijn, en het individualisme voortschrijdt, zijn er beschermende grenzen in het sociale samenleven nodig. Daarom beschrijft Rudolf Steiner associatieve economie, als onderdeel van de sociale driegeleding, voor deze tijd. Als we ons allemaal tot ‘engelen’ hebben ontwikkeld is dit niet meer nodig.
Dat is mooi gezegd Liesbeth maar hoe kun je nu als individu / consument hiermee concreet aan de slag? Gewoon wachten tot er wat verandert lijkt me ook niet de bedoeling. Is ruilhandel dan de bedoeling als voorbode op een compleet ingerichte associatieve economie?
Concreet aan de slag? – Daar zijn we, bijvoorbeeld (maar niet alleen) als consument, dag in dag uit mee bezig. De economische praktijk die we kennen (met zijn onrechtvaardige verdeling van welvaart, zijn kwalijke invloed op het milieu en meer) is eenvoudigweg de economie die wij vormen en in stand houden. Die economie verandert dus direct ‘mee’ als ik als individu mijn denken en handelen verander.
Beste Anna, Liesbeth en Rob : de sociale driegeleding noch de associatieve economie maken in onze tijd enige kans op realisatie. Nog minder dan toen RS het probeerde. (Let wel : ik noem mezelf een hedendaagse antroposoof).
Beter is het om realistisch te zijn, en de kleine mensheid waar we bij kunnen, namelijk onze eigen sociale omgeving te doorspekken en te insemineren met sociale kunst en kunstzinnige opvoeding. (iets waar de antroposofische instellingen niet altijd in uitblinken overigens!)
Zonder een stevige voedingsbodem, die kan groeien in de komende generaties, blijft dit gedachtengoed ofwel als fantasterij afgedaan, ofwel blijft het hangen in een sfeertje van meditaties en overpeinzingen. Zinvol zeker, maar zonder enige connectie met het dagdagelijkse.
Dat zijn gedachtengoed moeilijk wortel zou kunnen schieten heeft Steiner overigens wél voorzien, …
We kunnen natuurlijk kleinschalige projecten opstarten, en dat gebeurt gelukkig ook. Laten we echter nooit verwachten dat die ook maar enige invloed zullen hebben op macro-economische systemen…. in de huidige context. Ik pleit dus inderdaad voor ruilhandel met mijn buurman, en bescheidenheid voor de rest.
ps : om 5 u ’s morgens zijn mijn tik-vaardigheden ook niet alles, als ik mijn vorige post herlees… 🙂
“beschermende grenzen in het sociale samenleven” is trouwens iets wat mij triggert. Is dat ook niet wat Kim-Jong Un verkondigt….
Bedankt voor de duidelijke uitleg Bart. Teleurstellend is het wel vind ik. Jammer dat zo’n mooie visie niet groot kan worden volgens jou. Maar zou er bijvoorbeeld niet een grote database gemaakt worden waar mensen hun producten kunnen aanbieden? Ik maak bijvoorbeeld graag kinderspeelgoed/knuffels en zou die dan kunnen ruilen voor wat ik nodig heb.
Tuurlijk. Laten we nooit de moed laten zakken, integendeel. Zo heb ik dat niet bedoeld. Echter : dwepen met onhaalbare idealen werkt fnuikend op de wil, om met de antroposofenwoorden te spreken. Ik word enthousiaster van jouw plannen dan van de grootste wereldverbeterende gedachten die ik soms hoor, omdat die alleen leiden tot passiviteit en zelfs moedeloosheid.
Hoe misleidend is de benaming ‘sociale driegeleding’ waaronder Rudolf Steiners associatieve economie wordt geplaatst.
Rudolf Steiner was een voorstander van privaat kapitaal ‘dat ten gunste van de gemeenschap’ zou moeten worden beheerd door ‘deskundigen’. Een democratisch economisch model stond Steiner niet voor.
De man kwam met zijn economische ideeën op de proppen in een periode dat het volk – onder impuls van het oprukkende socialisme – massaal in opstand kwam tegen de slechte sociale voorwaarden in de fabrieken. Samen met o.a. zijn goede vriend Emil Molt, een Stuttgarts fabriekseigenaar, probeerde Steiner het socialisme af te wenden.
Zo probeerde Steiner bijvoorbeeld via scholing/cursussen de arbeiders van Molt warm te maken om hun krachten in te zetten voor de gemeenschap. Deze arbeidersschool – als werkvorm voor de sociale driegeleding – zou dan volgens aanhangers van Steiner wijzen op de sociale betrokkenheid van Molt en Steiner. Slechts zelden wordt hierbij vermeld dat Molt op de rand van het bankroet stond, hij voor de helft van zijn werknemers geen werk meer had en de sfeer in de fabriek steeds grimmiger werd en er (zoals in veel andere fabrieken) stakingen dreigden.
Steiners arbeidersschool bleek een flop en de arbeiders haakten af. Om de morrende arbeiders alsnog tegemoet te komen en de ‘sociale driegeleding’ toch handen en voeten te geven richtten Steiner en Molt uiteindelijk een school op voor de kinderen van de fabrieksarbeiders: de waldorfschool (vrijeschool of steinerschool).
Via die scholen vinden Steiners ideeën toegang tot de samenleving en kan vanuit de antroposofische wereldbeschouwing worden lesgegeven. Door met allerlei van het reguliere afwijkende ideeën uit te pakken wordt een zich van de gevestigde orde afkerend publiek en daarbij behorende afzetmarkt gecreëerd.
Eenmaal er een voldoende grote afzetmarkt is en de eigen achterban daarin een minderheid is geworden, wordt die achterban en haar ideeën overigens pro forma bij het huisvuil gezet. Een tekenend voorbeeld daarvan is de antroposofische Triodos Bank. Die hebben eerst op papier afstand genomen van Rudolf Steiners antroposofie en zijn dermate gegroeid dat ze zelfs zijn gaan investeren in bedrijven waarvan de bedrijfspolitiek haaks staat op waar de Triodos Bank zelf beweert voor te staan.
Bijvoorbeeld beweren niet te willen investeren in de wapenindustrie, maar zelf wel investeren in bedrijven die in de wapenindustrie investeren; beweren ethisch te willen bankieren, maar offshore constructies creëren in belastingparadijzen; enz…
Tamelijk onzinnige bewering,Ramon, dat Triodos een Antroposofische bank zou zijn, dat hebben zij ook niet beweerd en dat doen zij nog steeds niet. Dat enkele medewerkers van Triodos Bank antroposofen zijn is een andere zaak. Triodos Bank investeert niet in bedrijven, die met wapenhandel bezig zijn (bij de Eerlijke Bankwijzer scoort Triodos Bank een 9)en creeert ook geen constructies in belastingparadijzen. Bij de eerlijke bankwijzer scoort Triodos Bank als totaal goed en uit het praktijkondezoek “Dutch Banks and Tax Avoidance” van sep. 2014 scoort Triodos goed. Bij het onderzoek zijn geen aanwijzingen gevonden, dat Triodos Bank betrokken is bij internetionale belastingontwijking.
Dat mag je wel eens concreet staven, Ramon. Ik bedoel dan : de manke investeringen van Triodos. De staving van de overige (lichte of loze) beweringen waarvoor je ook hier weer een forum vindt kennen we genoegzaam, dank u.
Ik zeg gewoon doen.
Wat er nu allemaal gebeurd is kwalijke zaak.
Knack 20/04/2013 (…) (Belga) Ook de bank Triodos, die van ethisch en duurzaam bankieren haar handelsmerk heeft gemaakt, heeft offshore structuren in Luxemburg en Panama gecreëerd om bepaalde projecten te financieren. Dat heeft het Franstalige blad Marianne zaterdag gemeld. De Nederlandse bank, die ook in België actief is, investeerde ook in fondsen op Mauritius.(…)
Elsevier 19/11/2011 (…) Triodos is eigendom van particulieren en aantal grote investeerders zoals Delta Lloyd, Friesland Bank en PGGM.(…)
NRC 29/10/2012 (…) Triodos Bank biedt ook de mogelijkheid te beleggen in beursgenoteerde ondernemingen via de vier Triodos Sustainable Funds. Daarin hebben beleggers 415 miljoen euro geïnvesteerd. De fondsen kopen aandelen van bedrijven als Nokia, BMW, Unibail Rodamco (vastgoed), Coca Cola, Google, ING en Rabobank.(…)
Marianne Belgique 20/04/2013 (…) Les 13 structures offshore gérées ou investies par Triodos
Îles Caïmans
BRAC Africa Loan Fund (2009)
Delaware
MFX Solutions LLC (2009)
EcoEnterprises Fund II (2012)
Maurice
Africap Microfinance Investment Company (2002)
India Financial Inclusion Fund (2008)
Leapfrog Financial Inclusion Fund (2008)
Luxembourg
Triodos Renewables Europe Fund (2006)
Triodos Sustainable Bond Fund (2007)
Triodos Sustainable Equity Fund (2007)
Triodos Microfinance Fund (2009)
Triodos Sustainable Mixed Fund (2010)
Triodos Sustainable Pioneer Fund (2010)
Panama
Banex International Capital Corp (2008-2013) (…)
Kamervragen Ministerie OCW 01/05/2013 over financiering radicale Islamitische Universiteit (…) Vragen van de leden Beertema, Van Klaveren en Wilders (allen PVV) aan de
minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over de anti-Westerse
opvattingen binnen de Islamitische Universiteit Rotterdam (ingezonden 6 maart
2013).
1
Bent u bekend met het artikel ‘Heeft Ahmet Akgündüz de zegen van Rudolf
Steiner? Triodosbank financiert Islamitische Universiteit Rotterdam’ (IUR)? 1)
Ja.(…)
En dan is er ook nog een artikel uit 1996 op Doorbraak.nl, De verborgen agenda van de Triodosbank, http://www.doorbraak.eu/gebladerte/10293l18.htm waar de (neven)functies van (ex)bestuursleden van Triodos worden vermeld:
(…) Welke andere functies hebben (ex-)bestuursleden van de Triodos (gehad)? Een beknopt overzicht.
Directeur Unilever, hoofd Kernenergie Commissie, commissaris McDonalds Nederland, commissaris Boskalis, lid Economische Adviesraad Atlantische Commissie, bestuur Stichting Maatschappij en Politie, beroepsofficier Luchtmacht, Schout-bij-nacht bij de Marine, lid Rotary, vice-voorzitter van de Raad van Advies van het (pro-apartheid) Veteranen Legioen Nederland, voorzitter van de voorloper van Clingendael, stafmedewerker van Defensie Studie Centrum, penningmeester van de afdeling Amsterdam van de VVD, lid raad van bestuur van de NMB, voorzitter Nederlands Instituut Bank- en Effektenbedrijf (NIBE), lid raad van bestuur van Tropen Instituut, lid Trilaterale Commissie, Koninklijke Marine, president directeur Siemens, hoofddirecteur TNO, uitgever Haagsche Courant, commissaris Kluwer, directeur kabelmaatschappij Enertel, raad van bestuur Hoogovens, raad van bestuur bouwconcern Bredero, voorzitter raad van bestuur TNO, commissaris Textlite, directeur Geldens Groep, commissaris Weweler, Bureau Berenschot BV.(…)
http://www.trouw.nl/tr/nl/4496/Buitenland/article/detail/3522093/2013/10/05/Zwitserland-gaat-stemmen-over-basisinkomen-voor-iedereen.dhtml
Artikel alweer uit 2013 waarbij een sociaal experiment met een basisinkomen voor iedereen wordt gestart in Zwitserland. Het zou een meer ‘ ontspannen samenleving’ opleveren. Weet iemand hoe dit heeft uitgepakt?
Sympathiek idee, het basisinkomen. Maar omdat voedsel, kleding en al het andere dat we nodig hebben, niet uit de blauwe hemel komt vallen, moet er toch ook gewerkt worden. Daarom zouden we eerst (in dat deel van de samenleving waarin we samen tot afspraken, wetten en regels komen; dat is -of zou moeten zijn- het gebied van de democratie) moeten bespreken hoe we omgaan met de verdeling van arbeid.
Als we er daarnaast voor zorgen dat alles dat in de economie wordt geproduceerd de ‘juiste prijs’ heeft, is dat een veel betere weg om te bereiken wat met het basisinkomen bereikt wil worden.
Ik plaatste zojuist een lezenswaardig artikel hierover, van de Zwisterse ondernemer Marc Desaules, op http://www.driegonaal.nl
Dag Anna, daar weet John Hogervorst hele zinnige dingen over te zeggen. Wil je dat doen John?
Het kernstuk ontbreekt nog bij deze samenvatting van de zogeheten economische visie van Rudolf Steiner die veel eerder een helende sociaal-organische kijk op de gehele samenlevingsstructuur is, namelijk de hamvraag hoe dan rechtvaardige, dus faire prijzen in een feitelijke wereldeconomie kunnen ontstaan, waarmee de zin en rechtvaardigheid van globalisering staat of valt. Dit kan niet de verkwistende staat of de verdeelde partijpolitiek door bv. de alom bewierookte Franse econoom/historicus Piketty te volgen en de rijken af te romen door nog meer belasting te innen, wat tot nog meer massale corruptie zal leiden, maar alleen door een nog op te richten wereld-wijd netwerk van economische associaties bestaande uit producenten, handelaars en consumenten.
Deze dienen door de observatie van de schommelende prijzen de arbeids- en kapitaalstromen zodanig te sturen dat de twee tegenovergestelde processen van economische waardestromingen, die ontstaan door enerzijds toepassing van de productiefactor arbeid op de productiefactor natuur en anderzijds door de toepassing van de productiefactor geest op de arbeid, in evenwicht worden gebracht en gehouden. Daarin ligt de door Piketty e.a. vereiste gelijkheid, en wordt tevens recht gedaan aan zowel eenzijdige economen als Marx met zijn inzicht dat arbeid en land geen economische waarde mochten zijn, maar die het machtsprobleem van degenen die de productiemiddelen bezitten niet heeft opgelost, maar alleen verschuift heeft van de ene klasse naar de andere, en zoals Adam Smith met zijn ontoereikende formule dat prijs een functie van vraag en aanbod zou zijn, terwijl alle drie variabelen zijn, daar bv. vraag naar geld van de handelaar ook een aanbod aan geld is. Die toekomstige associaties dienen op basis van dergelijk voortschrijdend inzicht wel met vergaande bevoegdheden uitgerust te worden, om eerstens het geld- en kredietsysteem van de banken over te nemen, ten tweede de overdracht van productiemiddelen in goede banen te leiden en ten derde dus de wereldhandel te regelen.
Maar dit alles is echter geen doel op zich, maar dient uiteindelijk ertoe om de vrijheid en zelfproductie van de individuele mens als bestaande uit lichaam, ziel en geest mogelijk te maken en de verziekte aarde te helen als dank voor het feit dat zij de fysiologische basis voor onze vrijheid heeft geschonken.
Ik heb hier drie verhandelingen over vertaald en uitgegeven van mijn leermeester, de Duitse filosoof/antroposoof èn industrieel Herbert Witzenmann (1905-1988), te weten “De rechtvaardige prijs – Wereldeconomie als sociale organica,” dat een inleiding is op de door Rudolf Steiner in 1922 in Zwitserland voor economiestudenten gehouden cursus Wereldeconomie (als boek is deze cursus helaas al veel te lang uitverkocht), “Geldordening als bewustzijnskwestie – Een nieuw financieel stelsel vereist een nieuw beschavingsprincipe” en als laatste “Een Nieuwe Economische Orde – Rudolf Steiners sociale organica” dat ik op 29 september jl. in de Raadszaal van de Beurs van Berlage heb gepresenteerd en dat vandaag op YouTube is verschenen (zie http://youtu.be/S3EF2VOk_BQ) Daarin heb ik uit meer dan 40 jaar ervaring in binnen- en buitenland gesteld dat de Antroposofische Vereniging met haar onderzoek- en onderwijscentrum de Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschappen, vooral hier te lande, tot nu toe ernstig te kort is geschoten om dergelijke gezichtspunten beleidsmatig op te nemen, verder te ontwikkelen en uit te voeren, en dat het hoognodig is om daarin een fundamentele koerswijziging aan te brengen.
Dat er “gelukkig zijn Edwin inmiddels voldoende Nederlandstalige uitgaven van en over Steiner.zijn”, zoals Duncan stelt, gaat helaas niet op voor het in dit verband belangrijkste werk van Rudolf Steiner, namelijk zijn voor economiestudenten in 1922 te Dornach, Zwitserland gehouden cursus Wereldeconomie, waarvan een vertaling al vele jaren uitverkocht is en die, ondanks herhaalde aankondigingen van de uitgever Hesperia van een verbeterde heruitgave, nog steeds niet verschenen is. Dat betekent dus dat de nieuwe denkwijze en taal van de idee van de sociale driegeleding van het sociale organisme, of te wel de sociale organica, die in deze vakcursus door Rudolf Steiner destijds ontwikkeld werd om tegemoet te komen aan de steeds alles overrijdende, uit de voegen barstende economie, en die als zodanig alleen maar aan actualiteit toegenomen heeft, hier te lande al geruime tijd niet meer beschikbaar is.
Deze cursus Wereldeconomie stond ooit op de lijst van de Stichting Rudolf Steiner Vertalingen, maar werd er al gauw van afgeschrapt, wat tevens aangeeft welk gering belang deze stichting hecht aan dit werk dat oorspronkelijk als manuscript voor Het Goetheanum, Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschappen in Dornach werd uitgegeven. Het enige wat hier in de buurt komt is de publicatie van de Duitse filosoof/antroposoof èn industrieel Herbert Witzenmann (1905-1988), voormalig leider van de Sociale Sectie van die Vrije Hogeschool, onder de titel “De rechtvaardige prijs – Wereldeconomie als sociale organica” dat een geniale inleiding op de cursus Wereldeconomie aanbiedt.
Duncan heeft echter volkomen gelijk als hij Edwin aanspoort om zich in te spannen, want ook deze publicatie is niet in de Jip-en-Janneke taal voor, met alle respect, de man op de straat geschreven.
Een beknopte c.v.in het artikel was wellicht handig geweest, dan leest het anders, het kan de interesse al wekken nog voordat er aan lezen begonnen wordt. Het artikel lezen en dan op zoek, moeten, gaan naar iemands wijsheden en/of denkwijze om het artikel te kunnen begrijpen is nu niet bepaald doordacht van de auteur.
Dat er dingen gaan veranderen, en al aan het veranderen zijn, is wel duidelijk, ik pak over een tijdje Steiner voor dummies er wel bij om eens te maatstaven.
De ‘associatieve’ economie kennen ze bij Mondragon in Spaans Baskenland al. In 2015 zal ook in Nederland hier een organisatie voor komen om dit mogelijk te maken.
Kunt u daar iets meer over vertellen? Wat is dat voor organisatie en zal het dan eerst een regionale proef betreffen?
Een nadere beschrijving van de Mondragon coöperatie, en van vele andere initiatieven die de wereld tot een betere plaats willen maken, vind je op http://www.summer-foundation.org
Wie met Ramon de Jonghe/Verachtert wil discussiëren, raad ik aan even hier te kijken:
http://kritiekopdevrijeschool.wordpress.com/
Wel wel, Pieter Witvliet, als dat geen binnenkomer is. Totaal niets bijdragen aan het onderwerp of er iets over zeggen, maar dadelijk over mij beginnen en – zoals je dat overal doet – een linkje droppen naar een van je blogs over mij.
Mocht je alsnog iets inhoudelijks kunnen of willen toevoegen aan deze discussiedraad zal ik daar eventueel op antwoorden. Op je (indirecte) uitnodiging aan de mensen in deze draad om er een ad hominem spel van te maken ga ik niet in.
Ik raad je aan om je bij de feiten te blijven, want een feit blijft een feit, onafhankelijk van wie dat feit aanbrengt. Het is niet zo moeilijk, maar het kost alleen een beetje inspanning om je over je antipathie te zetten.
Je speelt nu dadelijk op de man, zelfs zonder dat je een bal hebt gezien. Nogmaals: we hebben het hier dus over Steiners visie op de financiële wereld en niet over mij.
En om dan bij het onderwerp, de antroposofische visie op de financiële markt – te blijven, is het interessant om even te kijken naar de goed gedocumenteerde (maar nog in opbouw zijnde) website Triodosmisleidt.nl.
Je vindt er documentatie waaruit o.a. blijkt dat de duurzaamheid waarmee Triodos zo graag uitpakt een marketingtruc is. Voor degenen die al van het begrip ‘greenwashing’ hebben gehoord, zal dit uiteraard niets nieuws zijn.
Verder blijkt investeren in Triodos ook niet al te veel zoden aan de dijk te brengen, integendeel. http://triodosmisleidt.nl/de-voorbeelden.html
Niks bijzonders , er zijn talloze mensen die de crisis hebben voorspeld. maar voor velen is dit weer een bewijs van RS zijn helderziendheid en bevestiging van zijn en je eigen fantasieën. your better off without it!