Dit jaar zouden beleggers een onverwacht déjà-vu van de Amerikaanse schuldencrisis van 2011 kunnen meemaken. Normaal gesproken gaan de financiële markten niet goed om met onzekerheid. Maar tot nu toe is alleen de CDS-markt nerveus.
Op 19 januari ontving het Amerikaanse Congres een ongebruikelijke brief. Janet L. Yellen, de Amerikaanse minister van Financiën, waarschuwde de leiders van de twee kamers van het Congres dat de schuldenlimiet van ongeveer 31,4 biljoen dollar diezelfde dag nog zou worden bereikt. Yellen kondigde ook aan dat de “buitengewone maatregelen” van het ministerie van Financiën inhouden dat beleggingen in pensioenfondsen voor gepensioneerden van de posterijen en de overheid moeten worden opgeschort. Als het Congres niet snel actie onderneemt om het schuldplafond te verhogen, zou de grootste emittent van obligaties ter wereld deze zomer insolvabel kunnen zijn.
Hoewel de schuldlimiet al 79 keer in de geschiedenis van de VS verhoogd werd – sinds 2010 meer dan tien keer door bipartisanale meerderheden – blijft vooral 2011 de marktdeelnemers pijnlijk herinneren aan de impasse over de schuldlimiet. De parlementsleden bereikten pas twee dagen voor de deadline op 2 augustus een akkoord.
Wat het economisch klimaat betreft, was de impact op de consumenten en beleggers in 2011 voelbaar. Het vertrouwen van de consumenten en de bedrijven daalde dramatisch; de aandelenindex S&P 500 daalde met 17% in de twee weken rond de deadline, terwijl de volatiliteit van de aandelenkoersen en de kredietspreads sterk toenam en lange tijd hoog bleef. Het rendement op schatkistpapier dat rond de vervaldag verviel, daalde sterk, net als dat van andere geldmarktinstrumenten, terwijl sommige schatkisteffecten niet langer werden aanvaard als onderpand voor derivatentransacties. Het hogere debiteurenrisico temperde de vraag naar kortlopend Amerikaans schatkistpapier bij buitenlandse beleggers, en de Amerikaanse dollar verloor 9,2% ten opzichte van de euro tussen begin 2011 en het moment dat het probleem was opgelost.
Veilige staatsobligaties?
Niemand weet of 2011 zich dit jaar zal herhalen. Maar aangezien de Amerikaanse economie verzwakt, zou een andere negatieve factor, zoals langdurige onderhandelingen over de schuldenlimiet, de balans kunnen doen doorslaan naar een recessie. De Amerikaanse economie zit op een vlakke groeikoers, niet in het minst door de sterke consumentenbestedingen. Als er iets misgaat en de Amerikaanse consumenten hun uitgaven beperken, bestaat de kans op een diepe recessie.
In 2011 was er echter één onwaarschijnlijke winnaar en dat was langlopende Amerikaans schatkistpapier, omdat de beleggers dit massaal opkochten in de twee weken voor de deadline. Daardoor daalde het rendement op 10 jaar van 3% naar 2%. Hoewel het risico op wanbetaling door de overheid groter was dan ooit, zagen de beleggers paradoxaal genoeg langlopende schuldinstrumenten van de Amerikaanse overheid als een veilige haven, aangezien de dollar nog steeds de belangrijkste mondiale munt was en de Amerikaanse overheid een theoretisch onbeperkte capaciteit had om geld uit te geven, waartoe zij uiteindelijk haar toevlucht zou hebben genomen. Als we dit jaar eindigen met een krachtmeting zoals in 2011, dan zullen de beleggers om dezelfde redenen de voorkeur geven aan veilige staatsobligaties en het rendement weer omlaag drijven.
In de Credit Default Swap (CDS)-markt wordt het risico op een herhaling van 2011 al zeer hoog ingeschat. De CDS-spreads, die de kosten van het afdekken van de Amerikaanse schuld weergeven, zijn gestegen tot niveaus die vergelijkbaar zijn met die van 2011.
Genoeg cash tot begin juni
De Amerikaanse aandelenmarkt blijft zich ondertussen herstellen van de koersdalingen van vorig jaar, zonder dat er sprake is van paniek. Ook de consumenten zijn rustig en ondanks het komende politieke getouwtrek geven ze nog steeds goed geld uit. Gezien de voorgeschiedenis hebben zij er vertrouwen in dat er overeenstemming zal worden bereikt over een nieuwe hogere limiet. De media richten zich op andere kwesties en de Amerikanen maken zich andere zorgen. Dat kan echter veranderen naarmate de deadline nadert, vooral als het schuldenvraagstuk steeds vaker in de media komt.
Volgens minister van Financiën Yellen zullen het kassaldo bij de Amerikaanse schatkist (momenteel ongeveer 400 miljard dollar) en de huidige belastinginkomsten voldoende zijn om alle noodzakelijke betalingen tot ongeveer begin juni te verrichten. Het Congres heeft tot dan de tijd om een compromis te bereiken om een wanbetaling te voorkomen. Het Congres heeft nog tijd om zijn politieke meningsverschillen bij te leggen – en zoals de geschiedenis leert, hebben Amerikaanse politici de neiging om vroeg of laat de strijdbijl te begraven – en het bovengenoemde doemscenario te vermijden als het hele land failliet dreigt te gaan.
Normaal gesproken gaan de financiële markten niet goed om met onzekerheid. Maar tot nu toe is alleen de CDS-markt nerveus. Gezien het imago van CDS-handelaren als gokkers is het publiek verder niet verontrust. Hoe sneller de politici het eens worden, hoe makkelijker het is voor de economie en voor de zenuwen van de beleggers. We kunnen allemaal – behalve de speculanten op de CDS-markt – wel zonder de verwarring van 2011. Hoe sneller er een akkoord is over een nieuwe schuldenlimiet, des te beter
Door Volker Schmidt, Senior Portfolio Manager bij Ethenea
