Wat is eigenlijk de basis van de huidige crisis in de EU? Is de oorzaak de weinig gedisciplineerde opstelling van overheden die tekorten alleen maar laten oplopen tot ver boven de ondergrens van 3%? Het antwoord op de vraag is minder logisch dan het lijkt. Landen als Duitsland en Frankrijk hebben bij herhaling de 3%-regel geschonden. Ze hebben dat veel vaker gedaan dan landen als Spanje en Ierland die daar nu de rekening voor gepresenteerd krijgen.
Een feestje bouwen
Waarom moet het ene land wel boeten en het andere niet? Martin Wolf, de vermaarde columnist van the Financial Times, wijst in een recente column op de grote economische verschillen tussen de verschillende lidstaten. Landen als Spanje en Ierland bouwden hun economie op wat hij omschrijft als ‘asset price bubbles’ die uiteindelijk in financiële excessen uitmondden. Dankzij de aanhoudende instroom van goedkoop geld konden sommige landen hun bestaan tot een soort eeuwig durend feestje omtoveren. In diezelfde periode genereerden landen als Duitsland en Nederland overschotten. Aan alle goede dingen komt echter een einde. In Ierland en Spanje gebeurde dat toen de huizenmarkt in elkaar klapte met als resultaat dat de tekorten explodeerden.
Nieuw beleid
De Europese Unie heeft met veel moeite een financieel reddingsplan opgesteld dat moet voorkomen dat landen gedwongen worden een streep te zetten door (en deel van) hun schulden. Of dat voldoende is om de crisis te bezweren is nog maar de vraag, maar helemaal kansloos is het reddingsplan niet. Zo staat de Euro wel onder zware druk, maar de waarde is historisch gesproken nog steeds hoog en er is in ieder geval tijd gewonnen om nieuw beleid in de steigers te zetten. Het zou voor Griekenland waarschijnlijk het beste zijn de schulden te herstructureren. De debiteurenstatus van dit land is wel erg laag. Een lagere schuld kan wellicht zijn kredietwaardigheid ten goede komen.
Een belangrijk probleem is dat van de economische groei. Landen met grote tekorten moeten economisch groeien om die tekorten weg te werken. Het zou goed zijn als die groei kwam dankzij grote exporten en niet op basis van instroom van goedkoop geld. Het probleem is echter dat landen in de problemen moeite hebben om hun exporten te vergroten omdat ze zo weinig competitief zijn. De huidige daling in de waarde van de euro is te gering om werkelijk van nut te zijn. Het enige wat verblijft is dan het prijsniveau drastisch te verlagen, maar daar is nog maar amper een start mee gemaakt. Het enige land dat in dit opzicht daadwerkelijk vorderingen heeft gemaakt is Ierland. Dit proces van aanpassen om het competitief vermogen te herstellen duurt lang en is erg ingrijpend. Het heeft bovendien als vervelend neveneffect dat de reële waarde van de schuld stijgt.
Er is nog een nijpend probleem dat om nieuw beleid vraagt. Er moet meer aandacht komen voor de stabiliteit in de private sector in de verschillende landen. Terwijl in sommige landen de private sector op de pof leeft, wordt in andere landen teveel gespaard. Dat werkt instabiliteit in de hand, wat nog verergerd kan worden door het eenvormige monetaire beleid van de Europese Centrale Bank (ECB). Beleidsmakers zouden er bovendien goed aan doen een scherp oog te houden op de mogelijk groeiende politiek spanningen tussen enerzijds landen die een grotere discipline voorstaan (Nederland en Duitsland) en landen die daar weinig voor voelen (Frankrijk) of het eenvoudig niet kunnen.
Het is niet langer ondenkbaar dat een land als Duitsland de handdoek in de ring gooit als het geëiste aanpassingsproces te weinig de kant op gaat die Duitsland graag zou zien. Maar beleidsmakers moeten zich ook wapenen tegen groeiende internationale kritiek. Het huidige aanpassingsbeleid zal weinig of niets bijdragen aan het huidige wankele herstel in de wereldeconomie. Eerder zal het omgekeerde het geval zijn. Een land als de VS zal dat Europa niet in dank afnemen.
Stel dat de EU er in zal slagen zijn aanpassingsbeleid vorm te geven en er tegelijkertijd in slaagt binnenlandse en buitenlandse spanningen goed te managen, is het beleid dan automatisch een succes? Nee, jammer genoeg niet. Voor een echt succes is economische groei noodzaak. Hoe groot is de kans dat de economie daadwerkelijk gaat groeien als elk dubbeltje driemaal omgedraaid moet worden voordat het uitgegeven mag worden?
Dr. C.A.M. Wijtvliet
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties.
Informatie: corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
Bezoek ook ons forum en discussieer actief mee.Klik hier
Start met Automatisch Beleggen
Gisteravond om 18.00 uur stipt sloten de stembureaus en koos Duitsland een nieuwe Bondsdag.
Met nog een paar dagen halen de Amerikaanse verkiezingen momenteel wereldwijd de krantenkoppen.
Dit jaar is het 50 jaar geleden dat Milton Friedman zijn geruchtmakende artikel the social responsibility of business is to increase profit publiceerde in the New York Times.
Het aantal miljoenenwoningen is voor het achtste jaar op rij toegenomen.
