Helpt Nederland het buitenland?

Als het over de Europese schuldenproblematiek gaat, wordt Nederland in één adem met Duitsland genoemd als behorende tot de groep financieel-sterke landen. Mooi! Ook terecht? En blijft het zo?

Op het eerst gezicht is de lof – die wij onzelf toezwaaien – wel terecht. De presentatie van het Centraal Economisch Plan 2011 vat knap samen waar Nederland het goed doet. Op het terrein van de overheidsfinanciën kunnen wij de crisis snel achter ons laten: van een tekort van 5,4% in 2009 (EMU-definitie) via 5,2% en 3,7% naar 2,2% in 2012. Tegelijkertijd weten wij de werkloosheid terug te dringen tot 4% in 2012. Voorwaar, binnen de Europese context een prachtige prestatie.

Maar wat de kerndoelstellingen betreft is de koek dan wel op. De economische groei blijft beperkt tot 1 ¾ % in 2011 en 1 ½ % in 2012, terwijl de huishoudens de rekening van de crisis betalen door een koopkrachtdaling met ¾% in 2011 en 2012. De groei die we nog hebben komt uit het buitenland. Het onderstaande tabelletje is veelzeggend.

Bijdrage aan bbp-groei

	2010 Bijdrage in %-punten	2011	2012
Consumptie huishoudens	-0,2	¼	¼
Investeringen in woningen	-0,6	0	¼
Bedrijfsinvesteringen	0,1	¼	0
Overheidsbestedingen	0,2	0	0
Uitvoer	2,1	1 ¼	1

	Mutaties per jaar in %
BBP-groei	1,7	1 ¾	1 ½

Bron: CEP 2011

Door de voorgenomen bezuinigingen moet de burger opnieuw inleveren. De bedrijfsinvesteringen komen nog niet op gang (gebrek aan krediet?). De export houdt de boel nog overeind. Vooral Duitsland draagt hieraan bij. De Duitse economie heeft een relatief grote industriesector, die ook nog meer gespecialiseerd is in de productie van investeringsgoederen dan de Nederlandse. Duitsland heeft dan ook optimaal geprofiteerd van het mondiale herstel, met name in de opkomende markten. In 2010 werd volgens de Nederlands-Duitse Kamer van Koophandel onderling voor € 132 mrd verhandeld, 25% meer dan in 2009. Maar door de structuur van de industrie leidt meer uitvoer in Duitsland tot een hogere economische groei. Nederland moet het meer hebben van wederuitvoer, dus een hoger uitvoercijfer betekent ook een hogere invoer en dus een lagere economische groei.

Waarschijnlijk kan de Duitse export niet op dit hoge niveau blijven doorgroeien. Ook de OESO ziet een terugval naar een groeipercentage van 5,6% in 2012. Nederland zal moeten oppassen niet in recessie weg te zakken. Het vertrouwen van consumenten en producenten is nog hoog – alhoewel “Japan” en de hoge olieprijs nog niet in deze cijfers zijn verwerkt – maar of dat voldoende is?

Één groot risico komt van de woningmarkt. De prijzen dalen en het aanbod neemt toe. Hieronder staat het aantal huizen dat te koop staat bij Funda. Er lijkt de laatste maanden weer een versnelling te hebben plaatsgevonden.

Klik op grafiek om te vergroten (opent in nieuw venster)

Mijn indruk is dat deze markt zich ook onttrekt aan de conjunctuurontwikkelingen. Een hele bende maatregelen van overheid, banken en AFM zijn genomen om te hoge hypotheekschulden te vermijden. Niet alleen starters worden “beschermd”, maar ook long-time bezitters van huizen ondervinden de gevolgen. Ook het IMF waarschuwt voor het hoge niveau van de hypotheekschulden in Nederland. Zo bekeken zijn de maatregelen heel logisch, maar zij komen wel op een slecht moment. Niet alleen de doorstroming stagneert op de huizenmarkt, maar ook de nieuwbouw ondervindt de gevolgen. De bouw ligt stil en het CPB ziet de eerstkomende twee jaar geen tekenen van herstel.

Al met al is Nederland goed uit de crisis gekomen. Voor de bezuinigingen door de overheid bestaat geen alternatief, maar dit zorgt er wel voor dat we sterk afhankelijk blijven van het buitenland. Bij tegenvallers in de wereldhandel loopt ons land een reëel risico weer in een recessie terug te vallen.

Voor de beleggers in de AEX zal dit geen bijzondere betekenis hebben. Door de internationale verwevenheid van ons bedrijfsleven loopt die toch al in de pas met de Europese ontwikkelingen.