WOW! Wat een week op de markten! Met veel pijn en moeite werden begin vorige week in de V.S. en Europa de noodverbanden aangelegd om het bloeden van de schuldencrises te stoppen en dan blijken de verwondingen door een tegenvallende economische groei ineens op te spelen. Alle mondiale economische zaken die op deze plaats de afgelopen twaalf maanden aan de orde zijn gekomen, tonen nu tegelijk hun zwartste kant. De aandelenbeurzen reageerden alsof de vier ruiters van de Apocalyps waren uitgereden om het einde der tijden aan te kondigen.
De laatste dreun werd aan het begin van dit weekend uitgedeeld toen Standaard & Poor’s de kredietwaardigheid van de Verenigde Staten één punt onder de hoogste beoordeling lieten zakken: feitelijk niet zo heel onverwacht, maar van een grote symbolische en historische betekenis met betrekking tot de economische teloorgang van Amerika..
De westerse wereld (maar ook daarbuiten) is verslaafd geraakt aan schuld en krediet. De hoge schuldratio’s maken het onmogelijk voor burgers, bedrijven en overheden nog meer op de pof te leven en zich uit “de problemen te lenen”. Dit betekent dat het westen eerst haar schulden moet afbouwen (deleveraging). Dit kost tijd en in een dergelijke context zal de economische groei hooguit 1-2% kunnen belopen. Een dergelijke situatie hebben wij in navolging van Bill Gross van Pimco, ’s werelds grootste obligatiebelegger “The New Normal” genoemd. Maar die 1-2% moet worden beschouwd als een gemiddeld cijfer, waarbij periodes van optimisme over het herstel kunnen worden afgewisseld met periodes van lage of zelfs negatieve groei. Een double dip is dan altijd mogelijk.
Het vertrouwen in de slagvaardigheid van de politici bij het oplossen van de problemen wordt nu het meest gemist. En als er dan een besluit genomen wordt, dan gebeurt dat vaak halfslachtig en worden de echte problemen vooruit geschoven: zie de verhoging van het schuldenplafond in Amerika.
De media berichten uitgebreid over de problemen; tabellen met schuldratio’s en begrotingstekorten van Italië, Spanje en andere potentiële probleemlanden staan prominent op voorpagina’s van gedrukte en digitale kranten. Om de financiële markten tot bedaren te brengen moet er iets aan de tekorten worden gedaan. Tegelijkertijd is het zoals The Economist het deze week uitdrukte, Governments in the rich World have painted themselves into a corner (zie afbeelding).
In de afgelopen 25 jaar was er in de industrielanden één belangrijke doelstelling, namelijk coûte que coûte een recessie vermijden. Om de economische gevolgen van het knappen van de bubble in 2008 te bestrijden, moesten de monetaire autoriteiten en de bestedingsministers nog een keer tot het uiterste gaan. Het resultaat waren opgeblazen centrale bankbalansen (=geldschepping) en begrotingstekorten tot 10% van het BBP (o.a. de V.S.).
Het herstel is matig geweest en er is nog geen tijd geweest die stimuleringspakketten terug te schroeven of een nieuwe recessie kondigt zich al aan. Overheden en centrale banken hebben zichzelf in een hoekje laten opsluiten. Een en ander betekent dat op het moment dat de economie wat hulp kan gebruiken, de markten juist een verdere versobering van het begrotingsbeleid afdwingen.
Dit betekent dat we het over ons heen moeten laten komen: uitzieken zal het parool worden. Een klein beetje steun zal worden verkregen van het monetaire beleid. In de V.S. zal ongetwijfeld een Quantitative Easing 3 worden opgetuigd en de ECB zal – met tegenzin – langer wachten met normalisatie van het beleid. De positieve effecten hiervan zullen gering zijn.
Ziet alles er dan zeer zwart uit? Dat hoeft niet. De opkomende markten beginnen langzamerhand de inflatie onder controle te krijgen en China kan haar rol van motor van de wereldeconomie weer oppakken. Westerse ondernemingen staan er grosso modo goed voor, alhoewel je in deze omstandigheden geen investeringsboom hoeft te verwachten. Verder zullen lagere olie- en grondstoffenprijzen de westerse consumenten en ondernemers ook wat lucht geven.
Deze week staan er weer een aantal macro-indicatoren op het programma die kunnen aangeven hoe diep de recessie kan uitvallen, o.a. op vrijdag de industriële productie in de EU en de detailhandelsverkopen en het consumentenvertrouwen in de V.S. De hoger dan verwachte groei van het aantal banen in de V.S. afgelopen vrijdag geeft aan dat er ook wel eens meevallers zijn.
Franke Burink
Castanje Vermogensbeheer
