Wolfgang Münchau is een erkend en gerenommeerd columnist bij the Financial Times. In die hoedanigheid is hij een fel criticaster van de Europese politiek. Hij schuwt de stevig aangezette historische vergelijking niet om zijn opvatting duidelijk te maken. In een recente column pakt hij zelfs terug op de 30 jarige Oorlog (1618-1648) om zijn weerzin tegen de Europese politiek en politici kracht bij te zetten.
Griezelig
Voor wie het vergeten is: de Dertigjarige Oorlog was een strijd tussen katholieken en protestanten die voornamelijk op Duits grondgebied werd uitgevochten en die onvoorstelbare ellende en ravages aanrichtte. Natuurlijk gaat Münchau er niet vanuit dat de huidige crisis in de eurozone in een daadwerkelijke oorlog uitmondt. Hij wijst slechts op griezelige parallellen.
Evenals toen
Evenals toen heeft er in de eurozone een verschuiving in het machtsevenwicht plaatsgevonden. De afgelopen jaren is Duitsland tot de Europese machtsfactor bij uitstek uitgegroeid. Die dominantie roept bij een land als Frankrijk zowel ergernis op alsook dat het angst in boezemt. Even als toen is de directe aanleiding tot de crisis een tamelijk onbelangrijke gebeurtenis. Toen werden een aantal adviseurs van de koning van Bohemen vermoord. De directe aanleiding tot de huidige crisis was de fiscale ineenstorting van een perifeer land, Griekenland.
Dit op zich onbelangrijke incident heeft Europa in tweeën gespleten. Een protestants Noorden stelt zich onverzoenlijk op tegen een katholiek zuiden en dit conflict lijkt steeds verder uit de hand te lopen. Evenals toen wordt de ene na de andere poging ondernomen om de crisis in te dammen, met steeds averechtse uitkomsten. Tijdens het laatste overleg in december verdiepte de crisis zich nog verder, omdat het Verenigd Koninkrijk koos voor haar historische positie in Splendid Isolation.
In plaats van met één hebben de politici nu te maken met twee conflicten en is de complexiteit alleen maar toegenomen. En dat maakt een soepele oplossing steeds minder waarschijnlijk. Het alsmaar uitblijven van een oplossing zal niet uitmonden in een oorlog, maar kan de Europese economie wel bijna onherstelbare schade berokkenen.
Culturele tegenstellingen
Misschien tot zijn verbazing moet Münchau vast stellen dat de huidige crisis gedomineerd wordt door eeuwenoude tegenstellingen: protestants versus katholiek en het Verenigd Koninkrijk versus het Continent. Die aloude tegenstellingen kunnen wel eens ten grondslag liggen aan het monstrum dat we monetaire unie noemen. Het was eerst en vooral bedoeld om diepliggende Duitse gevoelens van onlust te bezweren en weg te nemen. Een andere historische parallel is de manier waarop de Europese politieke besluitvorming werkt.
Het Verdrag van Westfalen maakte de facto een einde aan het Heilige Roomse Rijk en veranderde centraal Europa in een lappendeken van kleinere en grotere staatjes, waardoor delen van Europa min of meer veranderden in een permanent slagveld. Münchau vreest met grote vreze, dat het huidige gebrekkige crisis management de Europese Unie zomaar kan terugwerpen naar de situatie van ongeveer 1970. Dat kan zomaar gebeuren, als Herman van Rompuy en de rest van Brussel wel in gezwollen bewoordingen blijven spreken allesomvattende oplossing, maar geen oog willen hebben voor de onderliggende structurele problemen.
Münchau toont zich bepaald geen zonnetje in huis, als hij nog twee mogelijke oplossingen voor de huidige crisis becommentarieert. Een tweede mogelijke uitkomst is een politieke unie met een gedeeld schuldenbeleid. Hij kan er de handen niet voor op elkaar krijgen. Een politieke unie bestrijdt waarschijnlijk wel de crisis op zich, maar schiet tekort als het gaat om de democratische legitimiteit. Die oplossing draagt het zaad van de instabiliteit in zich. De derde is die van de status quo, opgelegd en gedomineerd door de Duitse wens van zuinigheid, soberheid en eeuwigdurende bezuinigingen. Een dergelijke politiek moet wel extremisme uitlokken. Ook hier liggen instabiliteit en een democratisch tekort op de loer, omdat het ene land zijn wil op legt aan het andere.
In 1648 ploeterden nijvere politici hard en lang om een noodlottig verdrag in elkaar te flansen. In die zin zijn we sindsdien weinig opgeschoten.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties. De auteur is als partner verbonden aan De Weygerbergen, bureau voor performancemeting en vermogensbegeleiding in Eindhoven, www.Weygerbergen.com. Hij schrijft zijn columns op persoonlijke titel.
