De Fed (Federal Reserve ) , het stelsel van centrale banken in de Verenigde Staten, verhoogde deze week de rente met een kwart procentpunt. Deze stijgt tot een marge van 0,5 tot 0,75 procent. Het besluit betekent de eerste renteverhoging in een jaar tijd en bovendien de tweede verhoging van de rente in tien jaar tijd. De monetaire autoriteit noemt als reden de gezonde ontwikkeling van de Amerikaanse economie. De Fed heeft ook aangegeven dat het zint op 3 verdere verhogingen volgend jaar. In september had voorzitter Janet Yellen het nog over twee verhogingen in 2017 om zo af te komen van de lage crisisrente. “We verwachten dat de economie blijft presteren.”
Ironisch is dat ze vorig jaar rond deze tijd ook al haar vertrouwen had uitgesproken over de ontwikkeling van de Amerikaanse economie. Toen verhoogde de Fed de rente voor het eerst in negen jaar. De economie vertraagde daarna en de monetaire autoriteit moest de geplande renteverhogingen uitstellen.
De Amerikaanse economie is gemiddeld met slechts 2% per jaar gegroeid sinds het einde van de Grote Recessie in 2009. Het werkloosheidscijfer is gedaald tot min of meer op hetzelfde niveau als voor de wereldwijde financiële crisis, maar de investeringen en groei van de productiviteit zijn zeer zwak .
De vraag is of deze renteverhoging gerechtvaardigd is. Yellen stelde dat het opschroeven van de rente een teken van vertrouwen is vanwege de sterke groei van de economie in het derde kwartaal van dit jaar (3,2% op jaarbasis). Dit kwam echter vooral door een opleving in de huizensector en de toenemende (onverkochte) voorraden. De bedrijfsinvesteringen bleven echter vlak. Jaar-op-jaar bedroeg de groei slechts 1,6% terwijl de bedrijfsinvesteringen met 1,4% daalden. De bedrijfswinsten stegen, na een stagnatie in het tweede kwartaal, in het derde kwartaal met 6,6% ten opzichte van het vorige kwartaal en waren 2,8% hoger dan in het derde kwartaal van 2015. Het is dus gerechtvaardigd de stellen dat de Amerikaanse economie beter presteerde dan in het tweede kwartaal. De huizenprijzen stijgen door en het consumentenvertrouwen bevindt zich op een nieuw hoogtepunt.
Hoewel de renteverhoging gerechtvaardigd is kan deze leiden tot meer rentebetalingen van huishoudens en bedrijven. De Amerikaanse kredietbeoordelaar Moody’s schat in dat $7.000 miljard aan staatsobligaties het risico loopt op een afwaardering vanwege de stijgende financieringskosten als Amerikaanse dollar sterk blijft en de rentes wereldwijd volgend jaar verder oplopen. Dat is circa 16% van de totaal aantal wereldwijde publieke schulden. Dit jaar waren er 35 afwaarderingen van de kredietwaardigheid van landen.
Een ander risico voor de verwachtingen van de Fed is een tegenvallende economische groei. Beleggers lijken blij te zijn met de plannen van aankomend president Donald Trump om de belastingen te verlagen, te snijden in de regelgeving voor banken en meer geld uit te geven aan infrastructuur om de werkgelegenheid te stimuleren en de investeringen op te krikken. De Amerikaanse beursindices staan op de hoogste stand aller tijden. Economen van zakenbank JP Morgan twijfelen echter aan de effectiviteit van de voorgenomen maatregelen. Volgens hun zal de werkgelegenheid en de inflatie in de komende twee jaar nauwelijks toenemen. De belastingverlagingen zullen de groei maximaal met slechts 0,4% aanjagen over een periode van 2 jaar.
Ray Dalio, oprichter van Bridgewater Associates, ’s werelds grootste hedgefonds, heeft zijn twijfels over de verwachte economische opleving. Volgens hem is dit geen normale conjuncturele cyclus. Het monetair beleid wordt in de toekomst veel minder effectief en het rendement op investeringen zal laag zijn. De relatieve sterkte in de bedrijfswinsten kan wel eens tijdelijk zijn geweest.
