Alweer ruim een jaar geleden vertelde president Trump een opgetogen Amerikaans bedrijfsleven dat de belastingdruk fors omlaag zou gaan. De achterliggende bedoeling van de president was dat de grote bedrijven hun enorme tegoeden, die ze buiten de VS hadden opgestapeld, naar het moederland zouden overhevelen. Al die talloos veel miljarden dollars zouden dan in de Amerikaanse economie geïnvesteerd worden, waardoor de belastingverlaging zichzelf zou terugverdienen.
Dat was het optimistische scenario, maar wat is er na een jaar van dat optimisme overgebleven? In hoeverre wordt de theorie gestaafd door de praktijk? Het heeft er na een jaar alle schijn van dat de belastingverlaging amper of niet de gehoopte positieve gevolgen heeft. Dat althans concludeert the National Association for Bussiness Economics. De verhoopte investeringen zijn vooralsnog uitgebleven. Veel bedrijven hebben hun gerepatrieerde gelden gebruikt om op heel grote schaal eigen aandelen in te kopen en om in tweede instantie hun schulden af te lossen. Het zijn met andere woorden vooral de beleggers die profiteren van het gunstige belastingregime. Een bedrijf als Apple beloofde destijds publiekelijk dat het in de komende vijf jaren $ 350 miljard zou bijdragen aan de Amerikaanse economie. De praktijk wijst tot nu toe in een andere richting. Het heeft zijn capex verhoogd met 14% tot een bedrag van $ 14,5 miljard, een niet te versmaden hoeveelheid dollars. Over de eerste 9 maanden van 2018 kocht Apple echter voor een bedrag van $ 62,6 miljard aan eigen aandelen terug. Dat was driemaal zoveel als in 2017.
Analisten vergoelijken het gedrag van bedrijven als Apple door erop te wijzen dat investeringen een langere doorlooptijd hebben voordat ze terug te vinden zijn in de cijfers. Ze wijzen er ook op dat veel bedrijven hun capex fors hebben opgehoogd. Zo bedroeg de capex van Google en Facebook in 2017 $ 21 miljard, maar in 2018 zal dat bedrag uitkomen op $ 37 miljard. Dat klinkt mooier dan het is. Amerikaanse overheidsdienaren moeten concluderen dat investeringen aan het begin van 2018 fors toenamen om in de tweede helft van het jaar af te vlakken en die afvlakking zet zich waarschijnlijk door in 2019. Dat laatste zal beslist niet het geval zijn bij de programma’s voor terugkoop van eigen aandelen. Die programma’s zijn in 2018 met 44% gestegen ten opzichte van 2017, zo heeft Goldman Sachs becijferd en in 2019 gaan die nog eens met 22% verder omhoog. Het zijn overigens vooral de grote namen in de techsector die heel veel geld uitgeven aan het terugkopen van eigen aandelen. Apple, Alphabet, Cisco, Microsoft en Oracle hebben gezamenlijk in de eerste 9 maanden van dit jaar het lieve sommetje van $ 115 miljard besteed aan terugkoopprogramma’s. Het waren ook de vijf bedrijven met de grootste tegoeden in het buitenland.
De conclusie moet dan ook luiden, dat vooral de aandeelhouder en het zittend management (ook aandeelhouders) profiteren van de gulheid van de president. De doorsnee-Amerikaan, de belastingbetaler, heeft vooral het nakijken. Er komen weinig of geen extra banen bij en ook de verhoopte investeringen in bijvoorbeeld innovatie blijven grotendeels achterwege. Doen bedrijven dan helemaal niets nuttigs met al die extra gelden? Toch wel. De schuldenlast van het Amerikaanse bedrijfsleven is tot astronomische hoogte gestegen. Aan het begin van 2018 beliep die schuldenberg het bedrag van $ 9,4 biljoen. Veel bedrijven hebben in de afgelopen jaren de verleiding niet kunnen weerstaan op grote schaal geld te lenen om bijvoorbeeld terugkoopprogramma’s te financieren of om er overnames mee te betalen. Geld was immers nagenoeg gratis. Nu gaat de rente echter omhoog en velen vrezen met grote vreze dat nu de rente gaat stijgen veel bedrijven financieel in de problemen gaan komen.
Van een grote naam als General Electric wordt al hardop gezegd dat het weleens kan omvallen omdat het te veel schulden heeft. Veel bedrijven gebruiken daarom het vrijgevallen geld om hun schuldenlast te verlagen. De top 100 niet-financiële bedrijven besteedden in de eerste helft van 2018 $ 72 miljard om de schulden te verlagen. Dat was niet eens zoveel minder dan de $ 81 miljard die ze uitgaven aan terugkoopprogramma’s. Het was echter veel meer dan de $ 47 miljard die opging aan investeringen en aan R&D, zo heeft Moody’s becijferd.
Cor Wijtvliet
Bron: Martin Wolf, Politics puts the skids under the bull market. Financial Times, 16 oktober 2018
