Wat journalisten begrijpen is dat de pensioenen van miljoenen Nederlanders verder onder druk staan en dat de pensioenen mogelijk zelfs omlaag gaan. Nou, dat is in ieder geval goed gezien. Maar als ze dan komen met tips en analyses gaat er nogal wat fout. Ik neem maar even de berichtgeving van RTL Nieuws als voorbeeld en voorzie hun Nieuws(halve)garing van commentaar. Want wat lees ik toch in dit artikel?
“Wil je zelf iets doen aan je pensioen? Personal finance-redacteur van RTL Nieuws Elianne Kuepers geeft vijf mogelijkheden”.
“1. Langer doorwerken
Het meest effectief is simpelweg langer doorwerken. Als je één jaar langer doorwerkt, dan verhoog je daarmee je pensioen met 8,5 procent.”
Gelukkig gebruikt Elianne het woord simpelweg. Je kunt deze tip toch niet serieus nemen? Door je pensioen uit te stellen bouw je meer pensioen op. Duh! “Als je blijft werken tot je dood heb je ook geen pensioenprobleem”, zou ik dan zeggen. Da’s pas briljant! . Of ik kan het nog beter: “Voor elk jaar dat u eerder stopt met werken, levert u pakweg maar 8% in aan pensioen”. Maar ze gaat nog even verder…
“2. Bijsparen
Je kan er ook voor kunnen kiezen om zelf bij te sparen op een spaarrekening of op een lijfrenterekening. Daar zit een voordeel en een nadeel aan. Het voordeel is dat het relatief veilig is en je het zelf in de hand hebt”.
Taaltechnisch maakt ze nu ook nog een fout: “Je kan er ook voor kunnen kiezen”???. Maar goed: het taalonderwijs in Nederland is ook niet meer wat het geweest is… Dan geeft ze twee opties die TOTAAL verschillend zijn: sparen en lijfrente. Namelijk het 1 is onbelast en niet aftrekbaar en het ander is aftrekbaar en belast. Dat het veilig is snap ik, maar dat mag ook wel als je de kennelijk onveilige pensioenfondsbelegging ZELF moet aanvullen door “bij te sparen”. Dat is geen mogelijkheid te noemen, dat moet je gewoon “Aanvullen uit eigen zak” noemen! Je zal dit maar serieus nemen als lezer…. Ook is bijsparen straks gewoon onmogelijk als het kabinet zijn voornemen doorzet om in 2015 de maximale opbouwpercentages nog verder te verlagen: naar 1,75% voor de middelloonregeling en 1,5% voor een pensioen op basis van eindloon. In dat geval blijft uw geldpotje bij uw pensioenfonds wel gewoon staan— en renderen — maar u zult niet meer in kunnen leggen. Om te voorkomen dat mensen via lijfrentesparen zo de pensioenversobering omzeilen, voert het kabinet ook op dat vlak kortingen door. Het maximale bedrag dat in aftrek kan worden gebracht bij een pensioentekort wordt in 2014 verlaagd. Hierdoor is bij hetzelfde pensioentekort minder premieaftrek mogelijk! Maar ook nu gaat ze gewoon verder met kakelen……
“Het nadeel is dat het rendement relatief laag is. Er is op dit moment bijna geen bank waar je méér dan 2 procent rente op je spaargeld krijgt. Daar komt ook nog bij dat je belasting over je opgebouwd vermogen moet betalen. Het idee van bijsparen voor je pensioen is dat je de prijsstijgingen bijhoudt. Daarvoor moet je een flink rendement halen en met zelf sparen wordt dat heel erg moeilijk”.
Briljant!. De optie die ze geeft is dus volgens haar zelf geen optie. Nu wist ik dit al jaren. Sparen verslaat de inflatie en de rendementsheffing niet, dus bijsparen is “afsparen”. En lijfrentesparen is hetzelfde lot beschoren. Maar dispereert niet! Misschien komt ze met een echte tip. We lezen verder….
“3. Beleggen
Een hoger rendement halen, kan wel door te gaan beleggen. Maar dat brengt ook weer fors hogere risico’s met zich mee.”
Sorry hoor! Nu doet ze het weer! Een tip die geen tip is uit de categorie “zonder condoom is de sex lekkerder, maar je kan ook iets oplopen”? Beleggen is weer neergezet als risicovol en niet als kansrijk. Mevrouw Kuepers, SPAREN is risicovol en kansloos! Maar goed, we geven haar nog een kans om het te herstellen en lezen verder.
“4. Minder uitgeven
Een hele simpele oplossing: minder uitgeven als je met pensioen gaat. Zorg dat je je hypotheek hebt afgelost voordat je met pensioen gaat. Doe je tweede auto de deur uit, leef wat zuiniger”.
Bent u al aan de beademing? De pensioenproblemen verdwijnen als sneeuw voor de zon door straks minder uit te geven (budgetdieet met anorexiatrekjes?), als de sodeflikker je hypotheek aflossen ( waarvan dan: na aftrek van die weggegooide pensioenpremie?) en de tweede auto de deur uit ( had ik die al dan?) en……daar komt ie “leef wat zuiniger”! Inmiddels heb ik onze hond al aangelijnd om uit te laten, want ik heb echt even frisse lucht nodig! En bovendien: dat familielid moet straks ook maar letterlijk en figuurlijk de deur uit….dat bespaart weer. Teruggekomen van dit uitstapje maar wat druivensuiker genomen en met frisse tegenzin het artikel verder verteerd. Kom op Henk, je kan het! Daar gaan we….
“5. Bijstorten
In sommige gevallen kun je ook bijstorten in je pensioenfonds. Dat is een slimme oplossing want over geld dat je bijstort, hoef je geen inkomstenbelasting te betalen. Bijstorten kan alleen als je een ‘pensioengat’ hebt. Leg contact met je pensioenfonds en laat hen uitzoeken of jij een pensioengat hebt en vraag hen of het mogelijk is om bij te storten. Dat kan niet bij elk fonds.”
Het blijft tenenkrommend en er komt een fikse migraine bij me op. Weer een tip die geen tip is, want het kan dus eigenlijk niet! Maar wat erger is, is het feit dat ze aanbeveelt het pensioenfonds nog maar verder te spekken “als het al kan”. Wat is er slim aan bijstorten dan? Ooooh, dat je geen inkomstenbelasting hoeft te betalen? Nee, dat klopt. Nu niet, maar straks wel! Maar ze zal wel bedoelen dat je nu dat inkomen gewoonweg niet nodig hebt om van te leven, je hypotheek te betalen en om je tweede auto op de weg te (onder-)houden. Schiet mij maar lek.
Lieve mensen, als je een dergelijk artikel leest slaat de schrik je om het hart. Dit moet toch een vakvrouw zijn die weet dat mensen aan een gedrukte mening enige autoriteit toekennen ? Ze richt alleen maar schade aan en noemt dat mogelijkheden. Ik zou als ik haar was echt serieus gaan nadenken om een ander vak te kiezen. Ik trouwens ook: journalist worden.
Zou ze dan de enige desk-kundige zijn die onzin verkondigt? Dan maar verder in de stal van RTL gekeken. Daar gaan we.
“RTLZ-beurscommentator Jacob Schoenmaker ergert zich mateloos aan de onwetendheid en de onzin die wordt verteld rondom de pensioenfondsen. Hij legt het u uit: u krijgt uw premie dubbel en dwars terug”.
Dat is ferme taal en het is te hopen dat hij niet op zijn vrouwelijke collega doelt……
“1. U krijgt minder terug dan u heeft ingelegd
Ik geef toe dat dat ook mijn eerste gedachte was toen ik in de brief van mijn pensioenfonds las, dat mijn pensioen bij omroeppensioenfonds PNO met 3,5% gekort werd. Het voelt als afpakken, alsof het een brief van de bank is, waarop staat dat ze de spaarrekening met 3,5% afromen. Toch gaat deze vergelijking volledig mank. Mensen die nu met pensioen gaan krijgen gemiddeld meer dan vier keer hun inleg terug in pensioenuitkeringen”
Ja, en nu? Is dat breaking news? Mag dat ook na 40 jaar verplicht inleggen en niks zeggen, zakgeld leggen? Leuk ook dat hij zelf een vergelijking maakt die hij zelf volledig mank laat gaan. Alsof de Nederlander zo dom is dat hij denkt dat hij minder terug krijgt dan hij heeft ingelegd en dat hij ook nog eens een pensioentoezeggingskorting gaat verwarren met een pensioenuitkeringskorting. Zou hij wellicht verderop e.e.a. gaan nuanceren? Ben benieuwd…
“In de meeste gevallen hebben de werkgevers ook nog eens twee derde van de ingelegde premie betaald. Oftewel minder dan 10% van de uitkering is door de werknemer zelf ingelegd. Het overgrote deel van de pensioenpot is dus met beleggen verdiend. Helaas wordt dus een deel van deze beleggingswinst nu afgeroomd door korten”.
En weer moet ik me even vasthouden aan mijn eigen Centraal Planburo op mijn studeerkamer. Wat verzint ie nu weer!? Ja, het klopt dat 2/3 inleg van de werkgever komt. Goed om nog eens te benadrukken. Maar de rekensom dat dit dan voor de werknemer neerkomt op een eigen bijdrage van 10% in de uitkering ( welke uitkering: de hoofdsom, de termijnen?) volg ik niet en de lezer zeker niet. Tuurlijk, de jaarlijkse € 0,33 werknemersbijdrage op de €1 totaalpremie wordt zo’n 40 jaar belegd en levert dan €4 op. Maar dat mag toch ook wel? Is dat weer breaking news? Nog even afgezien van het feit dat de werkgeversbijdragen voor de werkgever loonkosten zijn, die binnen een pensioenregeling in de vorm van “uitgesteld loon” worden uitgekeerd. De premie-euro komt dan ook gewoon van de werknemer zelf uiteindelijk. Want stel dat de werkgever en werknemer niet aan dit verplichte pensioencasinospelletje hadden meegedaan, dan was het vervolgens gewoon als direct loon uitgekeerd. OK: belast bij uitkering nu, maar wel vervolgens nu besteedbaar ( en zelfstandig door de werknemer te gebruiken/te beleggen…). Een Nieuw Individueel pensioen collectief afgesproken, noem ik dat. Dat zou pas een oplossing zijn. Maar goed: dat is mijn mening. De laatste zin is ook van een Cruijffiaanse wijsheid: ” Helaas wordt dus een deel van deze beleggingswinst nu afgeroomd door korten”. Hoe kan je afromen door te korten? Je betaalt toch minder uit? Nee Jacob, je gebruikt de winst gewoonweg niet om uit te keren!
Na een middagslaapje van de stress over zoveel onwetendheid, maar weer uitgerust aan de droge kluif begonnen en verder gelezen……
“2. Pensioenpotten raken leeg
De pensioenpotten waren nog nooit zo vol. Ook dit jaar komt er bij de meeste pensioenfondsen meer premie binnen dan er wordt uitgekeerd. Daarbovenop komt nog het beleggingsrendement. Zo kwam er bijvoorbeeld bij PNO Media in 2012 ruim € 800 mln binnen aan beleggingsrendement en premie, terwijl er voor ruim € 100 mln werd uitgekeerd. Kortom er kwam acht keer zoveel binnen dan er uitging. De meeste pensioenfondsen zijn dan ook rijker dan ooit”.
Waarde journalist: Ieder nadeel heb zijn voordeel? Dat de pensioenpotten nog nooit zo vol waren klopt, maar de verplichtingen waren ook nog nooit zo hoog! Ze hebben -en dat heb ik echt niet zelf bedacht- wettelijk gezien te weinig in kas. Ze zijn in overtreding.Dat heet gewoon Dekkingstekort. De reserves nu zijn ontoereikend voor toekomstige uitkeringen. Nu kan ik ook voor hetzelfde geld (…..) een berekening maken dat het allemaal wel meevalt, dat de lage rentestand ons nekt, de hogere levensverwachting ons tegenzit (…….) en dat de beleggingsresultaten goed genoeg zijn, maar daar gaat het niet om. Om de lezer het bos in te sturen met “er komt meer binnen dan er uitgaat” is een wegomlegging die verkocht wordt als sluipweg. Zeker als je ook nog eens meeneemt dat de premie op ieder gewenst moment kan worden verhoogd door het pensioenfonds en de uitkeringen en toezeggingen ook nog eens kunnen worden verlaagd. Zij mogen de spelregels tijdens het spel veranderen.Dat heet communicerend vat en niet “rijker dan ooit”! Op naar zijn volgende “analyse”….
“3. Pensioenfondsen zijn slechte beleggers
Het rendement van het ABP, PFZW en PNO-Media bedroeg in 2012 respectievelijk 14%, 13% en 15%. Het gemiddelde rendement over de afgelopen 20 jaar bedroeg bij deze fondsen zo’n 7%. Het verlies in 2008 bleef beperkt tot ongeveer 15%, terwijl de AEX dat jaar halveerde. De meeste particuliere beleggers hebben het een stuk slechter gedaan. Met dit soort rendementen was het dan ook heel eenvoudig om de ingelegde premie te verviervoudigen. Beleggingsrendementen zullen de komende decennia vast wel een stuk lager zijn, maar ook dan krijgen jongeren hun ingelegde premie dubbel en dwars terug”.
De bekende slaappil wordt in stelling gebracht. Het gemiddelde ( ook nog eens bruto) rendement komt weer op papier. Dit is echter een rekenkundig rendement en niet een meetkundig rendement. Weet u het nog? Stel: een inleg van €1000 daalt eerst met 50% en het jaar daarop stijgt het weer met 50%. Rekenkundig is het rendement dan 0%, maar meetkundig is van de inleg nog maar €750 over na 2 jaar. Min -25% dus. Gemiddelde rekenkundige rendementen zeggen dus helemaal niks, wel een daling in enig jaar. Het door hem aangehaalde rendementsverlies in 2008 van 15% gaat over de gehele portefeuille en moet het jaar daarop met 18% stijgen om weer op het oorspronkelijke nivo te komen. En waarom dan- niet onderbouwd- de vergelijking maken met een particuliere belegger? Als een particuliere belegger de achterliggende 20 jaar al zijn geld in de AEX-herbeleggingsindex had gestort, dan had hij meer netto rendement gemaakt! En om dan zijn verkeerde punt te eindigen met “krijgen de jongeren hun ingelegde premie dubbel en dwars terug” slaat nergens op. Dat is een aanname over een aanname. Voegt niks toe en maakt het gehele artikel een warm betoog voor beleggen, maar niet voor het beleggen VIA een pensioenfonds toch? Nergens zie ik een analyse waarbij dit pensioensysteem van verplicht betalen, verplicht doorsneepremies afdragen, verplicht 1 beleggingsbeleid voor allemaal -jong en oud- laten voeren, verplicht kortingen accepteren, verplicht ( volledig onzeker…?) laten belasten, etc. wordt doorgelicht. Arme lezer. U kreeg toch een stuk voorlichting en geen “achterlichting”? En toch maar op naar de volgende sprinterhalte in het artikel….
“Waarom dan toch korten?
De vraag die resteert is waarom er dan toch gekort moet worden? Dit komt omdat voor een pensioenfonds de beleggingen (activa) slechts één zijde van de medaille vormen. De andere zijde zijn de verplichtingen (passiva): de pensioenen en de toekomstige pensioenen. Deze verplichtingen zijn nog harder in waarde gestegen dan de beleggingen en dat komt door twee belangrijke oorzaken:
1 – In 40 jaar van slechts 7 jaar naar 20 jaren pensioen
De stijging komt deels doordat mensen steeds ouder worden en dus langer dan verwacht een beroep op de pensioenpotten zullen doen. Vooral de levensverwachting van iemand die 65 jaar is geworden is gigantisch gestegen. Veertig jaar geleden trok men gemiddeld 7 jaar pensioen en inmiddels is dat 20 jaar geworden. Afgezien van rente is er dus bijna drie keer zoveel pensioenvermogen nodig om maandelijks hetzelfde bedrag te kunnen overmaken”.
Afgezien van de ietwat cryptische aanhef onder punt 1 wordt ook hier de lezer iets vertelt waarmee hij niets kan. De gestegen levensverwachting is geen plotseling “van buiten komend onheil”, maar jaarlijks actueel te volgen en aldus kun je er als fonds op anticiperen. Daar heb je actuarissen voor. Om nu 40 jaar geleden aan te halen is vroeger naar de toekomst brengen. En dat mag je toch zeker niet ter verdediging opvoeren voor pensioenfondsen? Ook de laatste zin slaat nergens op. “Afgezien van rente”? Dus als de rente gedurende de opbouwperiode hoog is, maakt men dus een mooie aangroei en komt het wel goed? En als diezelfde rente ook bij pensionering hoog blijft, komt het helemaal goed? Ja, maar als het nu eens andersom is? Rentestanden, levensverwachting en beleggingsresultaten worden weer door elkaar gegooid.Tja, dat is nu net waar een pensioenfonds met haar beleid rekening mee moet houden, en dat doen ze nu gewoon niet goed genoeg! Ik zeg “niet goed genoeg”, ik zeg niet “fout”. Maar om dit drog-argument nu als oorzaak aan te duiden? Zou hij dan toch met een konijn uit de hoed komen? Of is het Flappie met de Kerst? Hij gaat door.
“2 – Rekenen met 2,5% rendement
Belangrijker is nog de zogenaamde rekenrente waar pensioenfondsen vanuit moeten gaan. Pensioenfondsen moeten er nu vanuit gaan dat ze de komende 30 jaar slecht 2,5% rendement zullen maken. Mocht deze verwachting uitkomen, dan hebben ze nu niet genoeg in kas en vandaar dat er nu alvast gekort moet worden”.
Leuk dat hierboven slecht staat i.p.v. slechts…. Maar nu spreekt hij zichzelf opnieuw tegen. De pensioenpotten waren toch overvol en de premies toch hoger dan de uitkeringen? Op deze wijze is de “voorgelichte” lezer weer terug in het donkere bos. Wat wel klopt- en zo omschrijft hij het nu net niet en mist daarmee een mooie kans voor een open doel….- dat de ingegane pensioenen worden gekort o.b.v. een toekomstverwachting, terwijl de daarvoor oorspronkelijk bijeen gespaarde pot voldoende is om gewoon ongekort uit te keren!
En daar zit em de kern van de hele pensioendiscussie. Het is gewoon 1 pot met 1 beleggingsbeleid! Niks op maat. Er worden geen potjes aangehouden voor individuele werknemers en voor individuele pensioengerechtigden. Alles is 1 appelmoes voor de dorst. En daarmee komen we op de echte kern: je kunt de pensioenvermogens niet afscheiden en dus niet afgescheiden voorzien van actuele rendementen, toekomstberekeningen en wettelijke eisen. De ouderen en gepensioneerden kennen geen individueel dekkingsgraadtekort! De jongeren betalen echt niet voor de ouderen! Zij beginnen op dezelfde verplichte collectieve doorsneewijze aan pensioenvermogensopbouw als de ouderen. Maar de ouderen hebben echt wel de premies daarvoor al jaren opgebracht ( met een tussentijds aangepaste levensverwachting…) en mogen deze nu toch ook gewoon laten uitkeren? Maar de gehele pot wordt nu in de publiciteit tegen het licht gehouden en… te licht bevonden. Dat is fout, maar dat kan niet anders omdat het systeem ( collectief en solidair noemen we dat…) in de kern fout is. Goed bedoeld, maar fout uitgewerkt. Uitgewerkt dus… Helaas ook de argumenten van onze journalist. want weer gaat hij in de fout…
“Voor wie denkt dat het rendement hoger zal zijn, is de huidige korting niet nodig. Wie meent dat de rendementen lager zullen zijn, zal vinden dat er meer moet worden gekort. Kortom, iemand die een mening heeft over korten moet ook een mening hebben over het beleggingsrendement van de komende decennia”.
Leuk dat de deelnemer ook een mening mag hebben over korten en beleggen! Maar lieve journalist: de deelnemer heeft niets te zeggen of te vinden! Alleen maar lijdzaam aanvaarden. Ook niet via “inspraak” in de deelnemersraad, want het systeem kan niets met hun mening. Ook al zouden ze/we dit allemaal willen! We zitten vast in een verplicht collectief solidair wansysteem, waarbij we allemaal het kind van de/hun/onze rekening zijn. We kunnen niet uit-of overstappen, we kunnen niet kiezen voor een eigen profiel, we kunnen niet kiezen voor premieverlaging,premievakantie of premieverhoging. De trein dendert door!
Dit systeem geeft iedereen gewoonweg te weinig waar(heid) voor zijn geld!
En dat mag wel eens belicht worden door een journalist. want dat ben ik met ze eens: er wordt een hoop onzin verkocht! Met de lezer als debiteur, meneer de editeur!
Henk Folkers
http://www.findeaal.nl/
