In 2008 zakte de westerse wereld weg in een diepe financiële crisis. De bancaire sector dreigde ineen te klappen. Tegelijkertijd werd duidelijk dat het economisch zwaartepunt naar het oosten aan het verschuiven was. Dat maakte de vraag urgent hoe het westen zijn zwaar gehavende economie zou gaan herinrichten om op wereldschaal de concurrentie te kunnen aangaan met de nieuwe grootmachten. Een van de antwoorden op deze grote uitdaging heette de vergroening van de economie. President Obama maakte de groene economie zelfs tot een van zijn speerpunten van herstelbeleid voor de Amerikaanse economie.
Banenmotor
Vergroening moest niet alleen zorgen voor een vitalisering van de economie, maar zou ook moeten fungeren als een banenmotor. Nu de eerste golven van enthousiasme zijn weggeëbd is de tijd aangebroken voor een evaluatie. Het onderzoek beperkt zich tot de Verenigde Staten, maar het is uiteraard denkbaar dat de uitkomsten deels ook opgaan voor Europa. De eerste conclusie luidt dat anno 2010 de groene economie in de VS ongeveer 2,7 miljoen banen telde. De groene banen zijn te vinden over een breed spectrum van de economie. Er zijn groene banen bij de overheid en in de industrie. Slechts een klein deel is te vinden in nieuwe segmenten van de economie, zoals wind- en zonnetechnologie. Het onderzoek toont ook aan, dat het groeitempo van de groene economie achterblijft bij dat van de gehele economie. Vooral de crisisjaren 2007-2008 eisten een zware tol in termen van banenverlies. De uitzondering was te vinden in het segment hernieuwbare energie. Nieuw bedrijfjes blijken wel degelijk als banenmotor te fungeren, zij het op een bescheiden schaal. Het goede nieuws is verder, dat verhoudingsgewijs veel van de bedrijfjes in de groene economie in de industrie te vinden zijn. Dat is precies wat beleidsmakers beogen. De groene economie moet bijdragen aan de wederopbouw van de industriële ruggengraat van de VS. Daar komt nog bij dat de groene industrie erg exportintensief blijkt met een hoge toegevoegde waarde. Ook dat moet beleidsmakers als muziek in de oren klinken.
Groene bedrijfjes in de industriële sector voldoen duidelijk aan het ideaal van de beleidsmakers, maar die bedrijfjes vormen nog steeds een minderheid in het grote groene geheel. Dat betekent ook dat veel groene banen in de traditionele sectoren te vinden zijn. Het zijn vaak verhoudingsgewijs goed betaalde banen die vooral aantrekkelijk zijn voor werknemers met een gemiddelde of lage opleiding. Groene banen zijn de tegenhanger van de traditionele blauwe boorden banen. Veel banen zijn bijvoorbeeld te vinden in het stedelijk transport of afvalwaterindustrie. Deze uitkomst van de evaluatie beantwoordt uiteraard niet aan het ideaal van Obama en de zijnen. Daar zullen de ‘groene boorden’ echter niet om malen.
Groen en stedelijk
Waar vindt de groene economie vorm, waar krijgt zij vaste vorm. Het is geen verrassing dat in de VS de staat Californië een prominente groene vertegenwoordiger is. Als we groen gaan berekenen per hoofd van de bevolking dan presteert een staat als Alaska wel beter dan de sunshine state. Voor het overige is groen vooral een grootstedelijke aangelegenheid. In de periode 2003-2010 kwam 75% van alle banen in de groene economie in de grootstedelijke gebieden tot stand. Dat is niet zo vreemd als het misschien lijkt. De praktijk wijst uit dat de grootstedelijke omgeving meer mogelijkheden biedt voor clustering van min of meer gelijksoortige activiteiten. Dat stimuleert eerder de groei dan min of meer geïsoleerde initiatieven.
Takeoff
Wie het onderzoek van het Brookings Institution doorbladert kan niet aan de indruk ontkomen dat de groene economie in de VS nog niet in de takeoff fase is beland. Er zijn weliswaar veelbelovende trends zichtbaar, maar ze zijn ook vaak nog erg bescheiden en kleinschalig. Dan doelen we vooral op de industriële start ups in de sfeer van de renewable energy. Het is maar de vraag of zonder gerichte staatssteun dit groene segment in de VS werkelijk tot wasdom kan komen, zeker nu een land als China ‘groen’ tot een van de speerpunten van het economisch beleid heeft gemaakt. Het laatste wat het groene segment in de VS kan gebruiken is de huidige politieke tweespalt. De Republikeinen zien weinig in steun aan ‘groen’. Zonder steun is het echter bijkans onmogelijk om op de wereldmarkt te concurreren. Het politieke debat schrikt bovendien potentiële investeerders af en die zijn weer nodig voor de broodnodige schaalvergroting. Groen in de VS lijkt gevangen in een vicieuze cirkel met alle potentiële negatieve gevolgen van dien. Een andere vraag is natuurlijk of het in ons deel van de wereld zoveel beter is.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties. De auteur is als partner verbonden aan De Weygerbergen, bureau voor performancemeting en vermogensbegeleiding in Eindhoven, www.Weygerbergen.com. Hij schrijft zijn columns op persoonlijke titel.
Beste Cor,
Ik ben momenteel bezig met het schrijven van een boek waarin Capital Raisings in de 17de eeuw een dominante rol spelen. Na de kapitaalsemissies van VOC en WIC verander ik de geschiedenis. In mijn boek is er een maatschappij die in 1626 als derde genoteerde compagnie anderhalf miljoen gulden ophaald. Jouw proefschrift over de wordingsgeschiedenis van het Nederlandse handelsbankwezen trekt mijn aandacht. Zou het mogelijk zijn om dit proefschrift te kunnen lezen en via welke weg. Laat mij weten.
Klaas Pool