Aan het eind van 2017 deed het weer op de internationale beurzen weldadig aan. In alle belangrijke regio’s van de wereld groeide de economie gestaag. Het beleid van centrale banken was nog steeds mild tot zeer mild te noemen, waardoor de rente overal ter wereld laag bleef. In een jaar tijd kan veel veranderen. Al in februari tuimelden totaal onverwacht wereldwijd de koersen. Al snel volgde herstel en beurzen leken op weg naar nieuwe records. Toch bleef onderhuids de twijfel knagen. In de VS verhoogde de Fed met een zekere regelmaat de rente en op politiek gebied groeiden internationaal de spanningen. In oktober konden beleggers hun twijfel niet langer de baas en tuimelden de koersen opnieuw en sindsdien overheerst de volatiliteit op de beurzen.
Dat begint zijn tol te eisen. Het rendement op kortlopend Amerikaans schatkistpapier heeft een niveau bereikt dat overeenkomt met het gemiddelde rendement van de wereldwijde obligatiemarkten. Dat is voor de eerste keer sinds de financiële crisis. Afgelopen week steeg het rendement op de driemaands treasury een niveau van 2,42%. Dat rendement is al bezig aan een opmars sinds de Fed in 2015 aankondigde de rente te gaan verhogen. Het huidig rendement is het hoogste in meer dan 11 jaar. Voor beleggers is de driemaands treasury nagenoeg hetzelfde als cash.
De aanhoudende stijging van dit rendement is tekenend. Het rendement op obligaties is sinds het midden van 2016 geleidelijk gaan stijgen. Een verkrappend beleid van de Fed en een breed wereldwijd economisch herstel waren de belangrijkste aanjagers. Maar het sentiment is duidelijk omgeslagen als we kijken naar de trend in de Bloomberg Barclays Multiverse Index. Dit is de brede benchmark voor obligaties uitgegeven door overheden en landen overal ter wereld.
Het rendement daalde afgelopen week naar 2,41%. Het ziet er met andere woorden naar uit dat 2018 het jaar van de omslag is. In dit jaar is het beleid van de Fed van verruimend definitief verkrappend geworden en de ECB is drukdoende de eerste stappen in die richting te zetten. Het resultaat van deze fundamentele beleidswijziging is dat treasury Bills een hoger rendement genereren, dan aandelen, obligaties en commodities. Als de schijn niet bedriegt dan kan dit in 2019 ook het geval zijn. Als dit het geval is, wordt 2019 een moeilijk jaar voor de financiële markten. Beleggers hebben immers een duidelijke voorkeur voor cash. Het betekent niet meer of minder dan dat beleggers allesbehalve bereid zijn om risico’s te lopen.
Dat beleggers steeds meer risico’s uit de weg gaan, blijkt ook uit ontwikkelingen op de markt voor bedrijfsobligaties. De beleggers zien de rentekosten voor bedrijven oplopen, terwijl de kwaliteit van het papier verslechtert. In de VS heeft al 25% van de junkbonds een B- waardering of lager tegen 17% vier jaar geleden. Volgens kredietbeoordelaar S&P is dit het hoogste percentage sinds het rampjaar 2009. Veel papier met de laagste waardering is alleen maar op de markt gekomen, omdat in de afgelopen jaren beleggers wanhopig op zoek waren naar rendement. Het vervelende voor bezitters van dit papier is de sterk toegenomen kans dat het misgaat met de uitgevers ervan.
Maar ook het wantrouwen tegen investment grade papier neemt snel toe. Daarom eisen beleggers een premie voor het bezit ervan. Dat vertaalt zich in een oplopende spread tussen investment grade bedrijfsobligaties en overheidspapier dat zeer weinig risico wordt toegedicht. De Bank of America Merryl Lynch fixed income Indices laten zien dat de spread met 149 basispunten is toegenomen tegen 87 basispunten in februari. Naarmate de kwaliteit van de bedrijfsobligatie slechter wordt, loopt de spread verder op. De spread voor Triple C-papier is sinds september met 257 basispunten omhoog gesneld. De huidige pieken liggen echter nog steeds onder de piek van 2014 – 2015. Toen stortte de oliemarkt in. Ook liggen de pieken nog steeds onder het niveau van de zomer van 2011, toen de markt heftig in beweging was.
Dat mag een geruststelling heten, maar dat is ook alles. De sombermannen onder de analisten voorzien dat overheidspapier in 2019 misschien 1% rendement gaat opleveren, aandelen waarschijnlijk niets.
