Nu het Amerikaanse AIG, twee jaar geleden nog de grootste financiële instelling ter wereld, in enkele weken tijd een aantal onderdelen voor meevallende prijzen kan verkopen, lijken de zorgen van beleggers wat naar de achtergrond te verdwijnen. Want, als het AIG lukt, zou het anderen toch ook moeten lukken niet al te veel water bij te wijn te doen in een poging de balans door middel van verkopen te versterken.
Ook in eigen land gonst het van de geruchten. Zo zou Aegon een overnamekandidaat zijn en zou de verzekeringspoot van SNS op het verlanglijstje van Delta Lloyd staan. Samen met het uitstel dat ING heeft gekregen om aan de eerder opgelegde consequenties van de ontvangen staatssteun te voldoen, zorgt in een aantal gevallen voor wat fantasie in de koers.
Volgens mij is dat ook precies wat het is, want ik zie nog wel degelijk een aantal donkere wolken boven banken en verzekeraars hangen. Zo zien financiële instellingen een veelheid aan nieuwe regelgeving op zich afkomen. Zo zullen ook Nederlandse verzekeraars miljarden euro’s aan extra vermogen moeten aantrekken als de huidige voorstellen voor nieuwe internationale kapitaalregels in 2012 zonder wijzigingen zullen worden ingevoerd. En dat terwijl de vermogenspositie al onder druk staat door de lagere waarden van de beleggingen.
Ook voor banken zullen de kapitaaleisen omhoog gaan. Over de hele linie hebben zij nog steeds onvoldoende eigen vermogen en staat de verdiencapaciteit onder druk waardoor nieuwe aandelenemissies onvermijdelijk lijken. Diverse banken zien de komende jaren volgens eigen zeggen geen mogelijkheid de kredietverlening te verruimen. Sterker nog, zij houden rekening met meer tegenvallers, omdat bijvoorbeeld in Nederland bedrijven in sectoren als (glas)tuinbouw, binnenvaart, scheepsbouw, transport en de bouw nog steeds in zwaar weer verkeren. Zo maakt ondernemersorganisatie Bouwend Nederland zich grote zorgen over de moeilijke tijden die haar leden doormaken. Mede daardoor verwachten banken dat de kredietverliezen zowel dit als volgend jaar waarschijnlijk hoog blijven en daardoor zullen ook de voorzieningen voor oninbare leningen minimaal op peil moeten blijven. Zo heeft Fortis in de tweede helft van vorig jaar zo’n 412 miljoen euro aan de stroppenpot toegevoegd, terwijl bij Rabobank in dezelfde periode bijna 1 miljard euro moest worden bijgeschreven.
Om de economie op gang te houden is het nodig dat de consument weer gaat besteden en het bedrijfsleven weer gaat investeren in plaats van de hand op de knip te houden. Daar ziet het echter, in ieder geval voorlopig, nog niet echt naar uit. Het blijft onzekerheid troef en daarom blijven niet alleen consumenten volgens diverse metingen onder invloed van een oplopende werkloosheid somber, maar investeren ook bedrijven slechts mondjesmaat. Dat lijkt voor banken een ‘kip of ei’-verhaal te worden, want enerzijds zit de kredietkraan dicht, terwijl die stroeve kredietverlening anderzijds de groei van bedrijven remt.
Commercieel vastgoed blijft daar bovenop een groot pijnpunt en niet alleen voor Amerikaanse banken. Alleen al in de Verenigde Staten loopt er tussen nu en 2014 zo’n 1.400 miljard dollar aan leningen af die uitstaan in de commerciële vastgoedsector. Die moeten allemaal worden geherfinancierd, terwijl van bijna de helft daarvan de waarde van het onderpand lager is dan de waarde van de lening. Daardoor zit een grote groep (kleinere) Amerikaanse banken nog steeds in zwaar weer.
Dichter bij huis is het van hetzelfde laken een pak. Niet voor niets staat een aantal vastgoed cv’s het water aan de lippen en kan een aantal beleggers ook bij een aantal kleinere beursgenoteerde vastgoedfondsen niet of nauwelijks bij z’n eigen geld. Banken nemen soms maar op de koop toe dat er voorlopig niet aan de rentebetalingen wordt voldaan, om maar vooral niets te hoeven afboeken.
Dit alles in ogenschouw nemend, lijkt het me verstandig nog de nodige terughoudendheid te betrachten wat investeren in een groot aantal financiële instellingen aangaat. De patiënt mag dan wel van een wisse dood gered zijn, maar hij is vaak nog verre van gezond.
Martine Hafkamp
Fintessa Vermogensbeheer
