Stormachtige herfst in het verschiet

De AEX index begon de maand september heel voortvarend en naarmate de maand vorderde verdween het positieve resultaat als sneeuw voor de zon. De recente rally in de aandelenmarkten zijn in september voornamelijk gedreven door ondersteunende nieuwsfeiten zoals de uitspraak van het Constitutionlee Hof in Duitsland over het Europees noodfonds (ESM) en stimulerende maatregelen van de Europese Centrale Bank (ECB) en de Federal Reserve.

Desondanks heeft de AEX de zware weerstand van 339/340 niet weten te doorbereken. Maar wat zijn de weersvooruitzichten voor de komende weken?

Het nieuws van de stimulerende maatregelen van de Centrale Banken is al verdisconteerd in de aandelen prijzen/ indices. De impact van de kwantitatieve geldverruiming op de reële economie moet nog worden bezien en staat zelfs flink onder discussie. De onzekerheden over Spanje en Griekenland nemen weer toe. Griekenland wil zijn schulden bijvoorbeeld doorrollen bij de ECB en pas op langere termijn gaan terugbetalen. In Spanje is het afwachten of het voorgenomen besluit van de herkapitalisatie van de Spaanse probleembanken vanuit het ESM noodfonds wel is toegestaan. Het ontbreken van een duidelijke strategie en saamhorigheid binnen de EU landen lijkt zijn tol te gaan eisen.

Dow theorie in een notendop

Allereerst neem ik de Dow Jones Industrials en Dow Jones Transportation onder de loep voordat ik de weersvoorspelling van de AEX ga afgeven. ( zie ook het artikel Dow Brult van Richard Abma op www.iex.nl)

Een voorbode wat we te wachten staan wil ik graag afleiden uit de Dow Jones Theorie.

De grondlegger van de theorie, Charles Dow wilde de stemming op de aandelenmarkten analyseren en beoordelen.

Om nog even kort de belangrijkste punten die een rol spelen in de Dow theorie.

1) Alle informatie en gegevens zijn verdisconteerd in de koers van de onderliggende aandelen en dat de beursgemiddelden elkaar moeten bevestigen.

De trendbewegingen van de onderliggende indices zijn in principe identiek maar kunnen verschillen in amplitude. Indien de DJ Industrials om hoog gaat zal de DJ Transportation ook ophoog gaan en vice versa.

2) Bij de bestudering van de koerspatronen van de beursgemiddelden van de twee indices onderscheidde hij ook drie trendbewegingen:

Primaire trend

Secundaire trend

Tertiaire trend

3)Een andere component van de Dow theorie is volume. De handelsvolume in de onderliggende waarde/ aandelen moet de trendbeweging bevestigen. Dus bij oplopende koersen zal het volume toenemen en bij dalende koersen het volume zal afnemen.

Wanneer er divergentie ontstaat tussen de prijzen en het volume kan het een voorbode zijn van een secundaire trend. Deze secundaire trend kan dan een correctieve beweging binnen de primaire trend zijn.

In grafiek 1 zien we vanaf 2009 een primaire trend met hogere toppen en hogere bodems voor de Dow Jones Industrials terwijl in 2012 geen hogere top door de Dow Jones Transportation wordt gemaakt. Recentelijk hebben we divergentie zien ontstaan tussen de Dow Jones Transportation en Dow Jones Industrials in de maand september 2012. De indices bewogen tegengesteld en bevestigden dus niet de onderliggende Dow Theorie.

Grafiek 1: Dow Jones Industrials en Dow Jones Transportation

Bron: Bloomberg

In grafiek 2 is de sterke divergentie in de maand september tussen de Dow Jones Industrials en de Dow Jones Transportation duidelijk zichtbaar. Is dit een indicatie om dit te beweren dat de primaire trend gaat veranderen? Er zijn nu nog te weinig indicaties om de daadwerkelijke een trendomkeer te bevestigen. Alleereerst zullen de Dow Jones Industrials en de Dow Jones Transportation de primaire trendlijn significant moeten doorbreken (grafiek 1). Wanneer beide indices een dalende trend laten zien en het volume dit zal bevestigen, kunnen we ons opmaken voor een flinke correctie in de aandelenmarkten. We zullen dit de komende dagen en weken gaan monitoren. Maar voorzichtigheid is dus derhalve geboden daar er geen confirmatie is binnen de Dow Theorie. Er is dus weersverandering op komst.

Bij het schrijven van dit artikel lijkt de weersverandering al in de lucht.

Naast voordelen heeft elke techniek zo ook de Dow theorie zijn beperkingen. Het is dus van belang is dat de belegger meerder signalen en of technieken zal gebruiken voor zijn uiteindelijke beslissing.

Grafiek 2: Dow Jones Industrials en Dow Jones Transportation 

Bron: Bloomberg

Deze weersverandering zal zich ook tot uiting gaan brengen in de indices dichterbij huis.

Wat is het weer voor de AEX?

Er zijn al een aantal signalen die zorgen voor de weersverandering.

Het eerste signaal voor een correctieve beweging werd afgegeven door de Japanse kaarsen combinatie genaamd ” Evening star”. (zie rode rechthoek aangeduid met ES in grafiek 3). Een evening star bestaat uit een lange witte kaars gevolgd door een gap met een kaars met een korte body en uiteindelijk gevolgd door een zwarte kaars. Het tweede signaal is dat de opgaande trend sinds begin juni 2012 na het bereiken van de top in augustus 2012 neerwaarts is doorbroken. Het derde signaal is het neerwaarts breken van de 50-daags eenvoudig voortschrijdend gemiddelde op 330.35.

Het eerste richtpunt na het doorbreken van de opgaande trendlijn is de steun van 327 die we binnenkort zullen gaan worden testen. Ligt er nog meer in het verschiet? Wanneer deze steun niet doorbroken zal worden zal de terugval dus beperkt blijven.

Kijkend naar de technische indicatoren zoals de RSI en MACD ( momentum) lijkt er nog meer in het verschiet en een verdere daling naar 320 snel kan volgen.

De RSI heeft een neerwaartse trend en is nu onder de 50 gedoken die de korte termijn trend van de AEX index voorlopig ondersteunt. Indien de RSI gaat draaien en weer boven de 50 komt en de neerwaartse trend kan doorbreken zal een technische verbetering kunnen ontstaan. Zover is het nog niet. De MACD ondersteunt de neerwaarste prijsreactie. Indien de MACD de nul lijn neerwaarts passeert, kan de AEX verder dalen. Een verslechtering van het technische beeld van de RSI en MACD zal leiden tot een sterke correctieve beweging.

Grafiek 3: AEX index 

Bron: Bloomberg

Concluderend: De weersverwachtingen voor de komende periode is een correctie van ongeveer 5% vanaf de huidige niveau’s.

Jean Paul van Straalen, CMT, FRM
Iniohos Investment Management