Het blijft maar doorgaan! Er lijkt geen einde te komen aan de koersstijgingen op de internationale aandelenbeurzen. Maar een waarschuwing lijkt toch op zijn plaats, gelet op wat afgelopen vrijdag, 26 november, gebeurde. Het kan zomaar dat het ijs waarover de belegger schaatst dunner is dan hem lief is.
Het is een waarheid als een koe. Het afgelopen decennium was op de beurzen een tijdperk van lange en sterke opgaande periodes afgewisseld met korte maar wel zeer krachtige duikvluchten. Dat is geen recente vaststelling. Er wordt alweer een tijdje onderzoek gedaan naar het hoe en waarom van deze bewegingen. Een recent onderzoek is dat van het Amerikaanse Wellington, why fragility is the new reality for the stockmarket.
Onbalans
Het rapport biedt nerveuze beurswatchers weinig geruststellende woorden. Dat geldt in het bijzonder voor die volgers die voor zichzelf vast hadden gesteld dat de wereldwijde aandelenbeurzen dit jaar ruim 14% hadden gewonnen. De laatste zes weken bewogen de beurzen amper nog, hooguit 1% naar boven of naar beneden. En toen kwam afgelopen vrijdag, Markten leken zwaar onder de indruk van de nieuwe Covidvariant Omicron. Ze raakten zwaar van de kook van dit onverwachte en onwelkome nieuws. De heftigheid van de beweging, maar toch ook het onverwachte ervan geven voer aan de hypothese dat markten fragiel en kwetsbaar zijn.
Volgens Wellington is de kern van het probleem een mismatch tussen vraag naar en aanbod van liquiditeiten. Het draait allemaal om de vraag hoeveel beleggers willen (ver)handelen en het gemak waarmee dat mogelijk is. Juist daar wil het nog wel eens misgaan in tijden van oplopend rumoer. Volgens Wellington is de noodzaak en wens om te verkopen en het vermogen van de markt om dat grote aanbod snel en efficiënt te verwerken meer en meer procyclisch geworden. En dat is de basis voor de mismatch in tijden van paniek. Zolang er rust en kalmte op de aandelenbeurzen heerst, verlopen transacties soepel. Maar wanneer het misgaat en het gedaan is met de rust, dan gaan nerveuze beheerders van investmentfondsen al snel over tot verkopen of zetten algoritmisch aan tot automatische verkopen.
Daar komt nog iets bij. Market making is nu een nagenoeg exclusieve speeltuin van high frequency trading funds (HFT). Als de volatiliteit toeneemt nemen deze HFT’s maatregelen om zichzelf te beschermen. De prijs waartegen ze willen handelen wordt breder en tegelijkertijd beperken ze het volume van de orders die ze willen verwerken. Zie hier de basis voor het ontstaan van de onbalans tussen vraag naar en aanbod van liquiditeiten. En zo kan het gebeuren dat markten van totale rust zomaar en totaal onverwacht in chaos kunnen wegzinken, aldus Wellington. De kalmte op de beurzen is alleen maar schijn, omdat er niet eens zo heel veel voor nodig is om die rust in paniek te doen omslaan.
Centrale banken
Er zijn, zoals gezegd, meer pogingen gedaan om die forse en onverwachte duikelingen te verklaren. Bij NewFound Research zijn ze tot de conclusie gekomen, dat de groei van het passief beleggen de fragiliteit van de markt verhoogt. Ook spelen centrale banken hier een rol. Door als achtervanger te fungeren neemt de risicobereidheid nodeloos toe. Er is volgens NewFound Research geen allesoverheersende factor aan te wijzen, maar is het meer een ongelukkig samenspel van meerdere elementen.
Bij Bank of America (BofA) zijn ze het totaal niet eens met NewFound Research. De bankiers zijn ervan overtuigd dat er maar één allesoverheersende oorzaak is en dat de rest er maar wat bij huppelt. Het beleid van centrale banken is er op gericht om de rust op aandelenbeurzen te handhaven. Zodra er ook maar iets van onrust dreigt, stappen ze in. Dat heeft beleggers op hun beurt gemakzuchtig en te risicobereid gemaakt. Als het dan even misgaat, dan gaat het ook goed mis. De wetenschap, dat centrale banken de beleggers niet in de steek zal laten, zet hen aan tot buy-the-dip.
Hoe lang kan dit spel nog doorgaan? Bij BofA denken ze dat de oplopende inflatie het vermogen van centrale banken om op elk moment in te grijpen, ondergraaft. Dat betekent dan de doodsteek voor de buy-the-dip mentaliteit van beleggers. Dat impliceert dat inflatie wel eens het einde kan betekenen van een heel lange periode van aanhoudende lage volatiliteit op aandelenbeurzen. De belegger is gewaarschuwd.
