De afgelopen maand mei is een slechte maand geweest voor beleggers. Wereldwijd gingen koersen fors onderuit. In Amsterdam noteerde de AEX aan het begin van de maand nog koersen rondom een niveau van 350 punten. In de laatste volle week van mei leek de index door het niveau van 300 punten heen te zakken, maar op het moment suprême schoot de index weer omhoog tot boven een niveau van 320 punten.
Schatbewaarder China
De oorzaken voor de val zijn duidelijk: het aanhoudende internationale wantrouwen tegen de zogeheten PIGS en het onvermogen van het Europese politieke establishment om een eensgezind en vertrouwenwekkend beleid te formuleren. Een derde belangrijke factor voor de aanhoudende onrust op de financiële markten is China. Dat land heeft zich de laatste jaren ontwikkeld tot de internationale schatbewaarder bij uitstek. De scherpe daling in de laatst volle week van mei was te wijten aan geruchten in de markt als zou de Chinese overheid een deel van haar bezit van PIGS obligaties van de hand te doen. Dat gerucht hoefde niet per se zonder basis zijn. In december 2008 maakte de FED wereldkundig dat het voor miljarden aan ‘waardeloze’ mortgage-backed securities zou gaan opkopen. In mei 2009 was er al voor meer dan USD 1 biljoen van de markt gehaald. De Chinezen wilden verkopen, er was geen markt voor en dus moest de FED wel.
De waarde van PIGS schatkistpapier in handen van de Chinese overheid bedraagt naar schatting EUR 450 miljard. Als de Chinezen zouden besluiten hun aandeel in dit Europees schatkistpapier op de markt te zetten, dan zou dit desastreus kunnen uitpakken voor Europa. Welke marktpartij zou in het Europese schatkistpapier geïnteresseerd zijn? De meeste Europese banken hebben al veel meer PIGS schuldpapier in hun boeken dan hen op dit moment lief is. De Europese Centrale Bank kan statutair niet wat de FED wel kan. De opluchting was derhalve groot op de internationale financiële markten toen China berichtte niet van zins te zijn het Europese papier van de hand te doen. De koersen schoten wereldwijd omhoog.
Nieuwe sterke man
Wat maakt de maand mei duidelijk? In de eerste plaats dat China (voorlopig) de nieuwe sterke man is in de internationale financiële wereld. In de tweede plaats is ook duidelijk dat het land bereid is de daarbij behorende verantwoordelijkheid te nemen. De kans, dat de wereld de huidige crisis snel achter zich kan laten, is daarmee alleen maar groter geworden. Een beetje rust op de financiële markten zou geen kwaad kunnen. Hoewel het IMF en de OESO hun ramingen voor de wereldwijde economische groei voorzichtig opwaarts bijstellen, dan nog blijft dat herstel fragiel, zeker als we de gigantische steunoperaties van overheden in ogenschouw nemen. De Europese groeiverwachting voor 2010 is met 1,2% uiterst kwetsbaar. Enkele dagen extra tegenwind en deze magere groei is verdwenen.
Historische lessen
Zijn er nog meer lessen te trekken de gebeurtenissen van mei 2010? Ja, de les hoort te zijn dat er de snelle dalingen in mei 2010 niet uniek zijn. Bijna 50 jaar geleden, op 28 mei 1962, deed zich ook een zogeheten ‘flash crash’ voor. Op die dag daalde de Dow Jones Index met 5,7%, de op twee grootste daling in de toenmalige geschiedenis. De koersval van 1962 volgde op een forse koersstijging van 27% in 1961. Technologieaandelen zoals Texas Instruments hadden een K/W van 115. Niemand die er zich zorgen over maakte. Ondanks een sterk herstel in 2009 geloofden een groeiend aantal partijen dat de koersstijgingen in 2010 onverminderd zouden doorgaan.
Een andere parallel is, dat in beide jaren orders uiteindelijk tegen hele andere prijzen uitgevoerd werden dan waarvoor ze ingelegd waren. Dat had toen en nu te maken met het grote aantal ingelegde orders, maar dat was niet de enige. Partijen die verantwoordelijk waren voor het onderhouden van de liquiditeit van de markt, gingen op hun handen zitten en keken slechts lijdzaam toe. En dan is er het gedrag van de belegger zelf. Door paniek gegrepen probeerde iedereen tegelijk door de draaideur naar buiten te komen, waardoor de daling uiteindelijk forser uitviel dan feitelijk nodig was.
Het resultaat van de flash crash van 1962 was, dat vooral particuliere beleggers het voor gezien hielden en met hun voeten stemden. Het zou enkele jaren duren voordat ze terugkeerden. In de tweede plaats was er de roep om meer regelgeving en meer en transparantere procedures. De wetgever was niet doof voor die roep, maar wat was uiteindelijk het resultaat. In 1968 ging het opnieuw mis. Miljarden verdampten en wederom klonk de roep om meer en betere regelgeving.
Wat is de moraal van het verhaal? De geschiedenis leert wel lessen, echter de mensheid weigert de juiste lessen te leren.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties.
Informatie: corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
Bezoek ook ons forum en discussieer actief mee.Klik hier
